CCF20121114002

2. Reakcja zmydlania.

Zasada: hydroliza lipidów pozwala na wykazanie obecności kwasów tłuszczowych w

cząsteczce tłuszczu. Lipidy pod wpływem podgrzanej pary wodnej ulegają hydrolizie dając glicerol i wolne kwasy tłuszczowe zgodnie z poniższą reakcją:

CH*—O—CO—R]

I -

CH—O-—CO—R₂ + 3HjO _M CHy—O—CO—R, triacyloglicerol

CH₂—OH    R, COOH

CH—OH + R, -COOH CH₂—OH    Rj—COOH

glicerol    kwasy tłuszczowe

Rozkład ten można również osiągnąć za pomocą hydrolizy zasadowej (KOH lub NaOH), z tym że otrzymuje się wówczas odpowiednie sole kwasów tłuszczowych nazywane mydłami, a sam proces nosi miano zmydlania tłuszczu. Sole sodowe i potasowe kwasów tłuszczowych dobrze rozpuszczają się w wodzie , tworząc micelarne roztwory koloidowe.

CH_rO- CO-(CH₂)i₆ — CH₃ CH-O- CO- (CH₂)₁₆ ■— CH, + 3NaOH CHj- O- CO- (CH₂)_k, — CH,

CH₂- OH

* CH-OH + 3 CH₃(CH₂)₁₆ COONa CH₂- OH

Trójstearynian glicerolu

glicerol    stearynian sodu

Mydła tworzą koloidy hydrofilowe lub hydrofobowe w zależności od środowiska. W roztworze wodnym grupy polarne (—COONa) skierowane są na zewnątrz a rodniki hydrofobowe (węglowodorowe) do wnętrza micelarnych kuleczek mydła. W rozpuszczalnikach organicznych układ tych grup jest odwrotny (mietefTodwrócona). Grupy hydrofilowe i hydrofobowe mydła ustawiają się zatem w charakterystyczny sposób na granicy faz i zmniejszają napięcie powierzchniowe. Związki zmniejszające napięcie powierzchniowe są dobrymi emulgatorami poza mydłami należą do nich detergenty i kwasy żółciowe.

Wykonanie oznaczenia:

Odczynniki: margaryna

2mol/l NaOH H₂0

W erlenmąjerce umieścić kawałek margaryny i ogrzewać na płytce nad palnikiem z 10 ml wody i 2 ml NaOH. Po pewnym czasie powstaje klarowny, lekko opalizujący i pieniący się roztwór: jest to mydło sodowe .

Na otrzymanym roztworze mydła wykonać poniższe reakcje !!!!

wytrącanie wolnych kwasów tłuszczowych

Zasada : pod wpływem kwasów (siarkowego lub solnego) z mydeł zostają uwalniane kwasy tłuszczowe:

2 CH₃(CH₂)_](jCOONa + H₂S0₄ -> 2CH,(CH₂)₁₆COOH +Na₂S0₄

mydło stearynowe    kwas stearynowy

31