CCF20131104002

stopieniu lub rozpuszczeniu w rozpuszczalnikach optycznie nieczynnych. Zniszczenie struktury kryształu np. przez rozpuszczenie lub stopienie pozbawia te ciała aktywności optycznej.

Jednak w ogólności skręcalność optyczna większości związków organicznych optycznie czynnych jest cechą zależną od budowy cząsteczek, a zatem - niezależną od stanu skupienia. Wykazano, że zdolność do skręcalności optycznej wykazują związki zawierające przede wszystkim asymetryczny atom węgla, czyli atom, którego wszystkie wartościowości są wysycone różnymi grupami funkcyjnymi lub atomami. Poza tym aktywność optyczną wykazują te substancje organiczne, których budowa cząsteczki stwarza możliwość występowania dwu form enancjomorficznych. Zależnie od kierunku w jakim substancje skręcają płaszczyznę polaryzacji rozróżniamy substancje optycznie aktywne prawoskrętne i lewoskrętne. Zmieniając wzajemne przestrzenne rozmieszczenie grup lub atomów w cząsteczce można otrzymać dwie formy związku optycznie aktywnego: prawoskrętną „D” i lewoskrętną „L”, np. odmiany kwasu mlekowego:

CH₃    ch₃

I    I

HO—C—H    H —C—OH

I    I

COOH    COOH

Kwas mlekowy odmiana „ L ”    Kwas mlekowy odmiana „ D ”

Substancje tego typu są optycznie czynne tylko w stanie rozpuszczonym lub stopionym.

Jeżeli przez warstwę substancji optycznie czynnej przechodzi promień spolaryzowany, to jego płaszczyzna polaryzacji ulega skręceniu o pewien kąt. Kąt ten nazywamy katem skręcenia płaszczyzny polaryzacji. Skręcalność płaszczyzny polaryzacji dla danej substancji optycznie czynnej zależy od: grubości warstwy tej substancji (grubości próbki), temperatury oraz długości fali światła. Zależność kąta skręcenia od długości fali nazywamy dyspersją optycznej skręcalności.

Dla roztworów wielkość kąta skręcenia płaszczyzny polaryzacji zależy ponadto od stężenia substancji optycznie czynnej i - w niewielkim stopniu - od charakteru optycznie nieczynnego rozpuszczalnika, jak również od stężenia innych optycznie nieczynnych substancji znajdujących się w roztworze. Wielkość skręcalności optycznej określamy posługując się tzw. skręcalnością właściwa [a] lub skręcałnością molowa [M], które - dla cieczy jednorodnych -definiujemy wzorami (1) oraz (2)

-3-