cera dojrzała003

♦

$

JACEK ARCT, MARIA NOSZCZYK

CERA DOJRZAŁA

Charakterystyczne cechy cery dojrzałej

Cera dojrzała to termin mający wiele synonimów, spośród których określenie „dojrzała” wydaje się być najbardziej eleganckie.

Cera dojrzała oznacza cerę, na której manifestują się objawy starzenia się skory. Poza tym nie wyróżnia się innynii, bardziej charakterystycznymi cechami. Najczęściej jest jednocześnie cerą suchą, ale może byó również tłustą (rzadziej) lub mieszaną.

Pierwsze Wyraźne oznaki starzenia się skóry stają'się widoczne około~407roku życia i tę granicę wieku przyjmuje się na ogół jako granicę rozpoznawania cery dojrzałej. Nie w każdym" przypadku, "oczywiście! cechy starzenia się skóry pojawiają się w tym samym czasie. Jeżeli są wyraźne wcześniej, na ogół mówi się o przedwczesnym starzeniu się skóry i cerę dojrzałą rozpoznajemy wtedy wcześniej.

Skóra z cechami starzenia się, czyli cera dojrzała:

f. Zmienia karnację, staje się żółtawo-szara, pojawiają się na niej ogniska hipo- i hiperpigmentacji.

2.    Sprawia wrażenie pogrubiałej, „skórzastej”, a w miejscach osłoniętych przed słońcem jest delikatna, bardzo cienka i sucha.

3.    Naskórek staje się chropowaty i szorstki.

4.    Dochodzi do zmniejszenia elastyczności skóry i tworzenia się głębokich zmarszczek oraz bruzd.

Zmiany w naskórku

Skóra osób starszych jest sucha i chropowata. Powodem tych zmian są~hiperkeratóza oraz zubożeriie'"warstwy hyUfófipićfoweglb płaszcza pokrywającego naskórek. Niedobór hydrólipidowej emuliji chroniącej zewnętrzną warstwę naskórka jest związany z zaburze-niami cizynności gruczołów łojowych i potowychj których wydzieliny wchodzą w skład płaszcza naskórkowego. Powodem stichości i sżórstk^ci naskórka są również zaburzenia syntezy "naturalnego czynnika nawilżającego. Zdolność naskórka do zatrzymywania'

"wÓ3ylnaTeje ó około 25%\""    " '.....*    ■=    -

iarufe?tó, naskórka- w całości nie zmienia się w sposób isi-Oiny, chociaż zmieniają się proporcje jego poszczególnych warstw. Przej-rostowi ulega warstwa_rogowa, zanikają natomiasjJywe warstwy naskórka' Według niektórych autorów przerost warstwy rogowej "jest cechą szczególnie charakterystyczną dla skóry przewlekle drażnionej, eksponowanej na działanie promieni UV. Zmniejsza się spójność komeocytów i ich przyleganie do niżej położonych warstw naskórka. Zanik warstwy podstawnej wiąże się z wydłużającym się czasem rogowacenia, oBńiżóną zdolnością komórek do proliferacji i ze zmniejszeniem zdolności odnowy naskórka.

Zmiany w skórze właściwej

Najbardziej, charakterystycznymi cechami _ pojawiającymi się z wiekiem w skórze właściwej są zjawisko elastozy i zaburzenia struktury kolagenu. Zmiany te są główną przyczyną zwiotczenia sićóry"7 powstawania głębokich zmarszczek oraz_ bruzd. Włókna elastyczne stanowią wprawdzie niewielką część skóry (2-4%), lecz są odpowiedzialne za jej sprężystość. W obrębie zwanej struktury włókien elastycznych z wiekiem pojawiają się coraz liczniejsze „porowatości i cysty”. Zmiany te prowadzą do rozdzielania się poszczególnych włókien i zatarcia usieciowanej struktury szkieletu elastyny. Niestety, nie jest do końca poznany mechanizm prowadzący do uszkodzenia włókien sprężystych. Podstawową rolę w tym procesie odgrywają prawdopodobnie zaburzenia proporcji pomiędzy syntezą nowych włókien a ich rozpadem. Ćo ciekawe, pod'wpływem słońca komórki skóry syntetyzują więcej elastyny niż

normalnie, a pomimo to dochodzi do znacznej degeneracji włókien Z tego powodu nie jest jednoznacznie rozstrzygnięte, jak powinny działać kosmetyki poprawiające kondycję elastyny. Nasilenie synetezy włókien byłoby w tej sytuacji rozwiązaniem niekorzyst-nym. Znaczny wpływ na wygląd skóry mają pojawiające się z wiekiem zmiany w obrębie kolagenu. Z wiekiem włókna kolagenowe stają się twardsze i wykazują mniejszą tendencję do wiązania _wody. Zniszczeniu ulega uporządkowana struktura przestrzenna sieci włókien podporowych. Zmieniają się proporcje pomiędzy poszczególnymi typami kolagenu w skórze. Qbniżenię_ aktywności procesu tworzenia nowych włókien doprowadza do zmniejszenia sif~ ilości kolagenu w ogóle, lecz przede wszystkim obniża zawarrnżń kolagenu typu III włókien o wyjątkowo wysokiej sprężystości, zbliżonych pod tym wzgjędem do elastynowych.

Czynniki przyspieszające starzenie się skóry

Starzenie się skory jest spowodowane różnymi przyczynami, związanymi z fizjologicznym funkcjonowaniem całego organizmu. Większość chorób w większym lub mniejszym stopniu odbija się na funkcjonowaniu skóry, szczególnie wyraźnie widać to na skórze twarzy i dłoni. Na zachodzące procesy ogromny wpływ ma tryb życia i racjonalne odżywianie. Wpływ ten może być zarówno doraźny (świadczy o tym chociażby wygląd człowieka zmęczonego, po nie przespanej nocy), jak też długofalowy; często mówimy o kimś, że jest zniszczony trybem życia, mając na myśli wygląd skóry twarzy.

Jednocześnie istnieją lokalne, wyłącznie skórne mechanizmy starzenia. W zjawisku starzenia się skóry_bi_qrą udział dwa równolegle podbiegające procesy: proces_starzenia genetycznego, będącego pochodną wieku organizmu oraz procesy starzenia zewnątrzpochodne (egzogenne), głównie związane z uszkadzającym działaniem wol-nych rodników, powstających pod wpływem promieniowania słonecznego i zanieczyszczeń frpdowisjęa.

Mechanizm genetycznego starzenia się skóry jest nadal dość słabo poznany.-Zjawiskiem-dobrze udokumentowanym-r często-obser-wowanym jest „zanik oamieęj_ komórkowej”, czyli obniżenie zdolności komórek do prawidłowego reagowania_na _różne bodźce wzrostowe i obniżenie sprawności metabolicznej. Prowadzi to do rozchwiania procesów regulacyjnych w skórze, nierównomiernego rozwoju i różnicowania tkanek. Równocześnie następuje^ osłabienie zdolności regeneracyjnych i obronnychjkóry i spowolnienie proce-" śów_odlńowy tkankowej. W efekcie skóra dojrzała łatwiej ulega niszczącemu działaniu czynników zewnątrzpochodnych i nie nadąża_ z odbudową zniszczeń powodowanych przez wolne rodniki.

Pomimo że obydwa typy starzenia się mają różny przebieg i mechanizm, objawy starzenia się skóry, zwłaszcza w miejscach odsłoniętych, stanowią wypadkową obu procesów. Rozmiar uszkodzeń powstających pod wpływem wolnych rodników w skórze nie chronionej ocenia się nawet jako 80% wszystkich zmian obserwowanych podczas procesu starzenia się.

Promieniowanie ultrafioletowe

Spośród środowiskowych, egzogennych czynników przyspiesza-jących_starzenie się skóry za najważniejsze uznaje się promienio-waniejukrafioletowę (UV). Doskonałym tego dowodem jest znany fakt, że zmarszczki powstają najszybciej w miejscach odsłoniętych - na twarzy, szyi i dłoniach. Mechanizm tego zjawiska jest stosunkowo dobrze poznany - zawarte w promieniowaniu słonecznym promienie UV powodują powstawanie w skórze wolnych rodników, a te niszczą naturalne struktury biologiczne: błony komórkowe i inne struktury tkankowe, białka tkanki łącznej odpowiedzialne za