Choroby lasu0073 jpeg

Typowy owocnik Phlebiopsis gigantea

Oioocniki grzyba tworzą się na czole pniaka i powierzchni bocznej. Mają wygląd nieregularnej woskowej poidoczki, która, gdy jest wilgotna, przypomina rozlany krochmal.

Gdy owocnik jest młody, ma bar wę kremowobialą lub jasnosza rą i jest niemal przezroczysty - z wiekiem nabiera odcieni brązowawych, pomarańczowych lub jasnofioletowych. Często przerasta ściółkę wokół napływów korzeniowych. Wysychając owocnik staje się cienki, pergaminowy, zaś jego brzegi często pękają, podwijając się.

Phlebiopsis gigantea całkiem spontanicznie

przestrzeniania się grzybni konkurenta w drewnie korzeni. Tworzy się bariera biolo giczna nie tylko dla infekcji od czoła pniaka, lecz przede wszystkim od gleby, skutecznie ograniczając możliwość zasiedlenia korzeni przez patogen.

Schemat postępowania w młodych drzewostanach, w których zaczynają się dopiero formować luki hubowe, przedstawia rycina. Jest to działanie kreatywne gospodarza terenu, wykorzystujące elementy biotechnologii (preparat) i inżynierii środowiska (przebudowa drzewostanu). Ma ono na celu czynną ochronę drzewostanu przed chorobą, przyspiesza proces jego transformacji i kształtuje procesy ekosystemowi.

Gdy zabieg wykonany jest zgodnie z zaleceniami, a warunki pogodowe sprzyjają rozwojowi wprowadzanego konkurenta, następuje szybkie zasiedlenie korzeni i rozkład drewna. Grzybnia P gigantea może przemieścić się w strefie drewna korzeni w ciągu 4-5 miesięcy od momentu wykonania zabiegu na odległość do 1,5 m od inokulow^ranego pniaka o średnicy około 40 cm, zaś po roku system korzeniowy jest zasiedlony przez grzyb całkowicie (palowy nawet do głębokości 1 m) i w znacznym stopniu rozłożony. Rozkład tkanek drewna pniaka po (i miesiącach wynosi średnio 22%, zaś drewna korzeni bocznych 52%.

Grzybnia P. gigantea zasiedlająca pniak z korzeniami już wcześniej zainfekowanymi przez patogen, jest w stanie ograniczyć rozwój strzępek H. annosmn w drewnie. Wytwarzane przez P. gigantea owocniki zwiększają możliwość naturalnej kolonizacji pniaków' powstających w późniejszym okresie w drzewostanie. Z chwilą wykonania zabiegu zakażenia pniaków, rozwój P gigantea w drzewostanie może być wspierany bez konieczności inokulacji każdego pniaka. Opracowana została w⁷ tym celu metoda przygotowywania pniaków' matecznych z P gigantea - tzw⁷. zabieg rozproszony, planowany już na dw'a lata przed wykonaniem trzebieży. Ma on na celu doprowadzenie do naturalnego wytworzenia owoeników' na pniakach matecznych, a przez to zwiększanie inokulum grzyba w drzewostanie. Zarodniki są bowiem obecne w powietrzu przez cały rok i mogą samorzutnie zasiedlać pniaki powstające w okresie wykonywanych zabiegów⁷ pielęgnacyjnych.

Obecność tego korzystnego grzyba konkurencyjnego w pniaku nie ogranicza możliwości kolonizacji drewna przez inne gatunki grzybów' korzystające z innych źródeł pokarmu. To przyspieszanie procesów' sukcesyjnych sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu mechanizmów obiegu materii i przepływu energii w ekosystemie.

Stosowanie profilaktyczno-terapeutycznej metody biologicznej wykorzystującej opisane działanie grzyba P gigantea ma więc na celu:

-    ograniczenie bazy pokarmowej patogenów'już zasiedlających korzenie pniaka,

-    ograniczenie możliwości kolonizacji korzeni przez ryzomorfy opieniek i zarodniki podstawkowe patogenów;

-    ograniczenie możliwości wytworzenia owoeników⁷ i reprodukcji patogenu,

-    zwiększenie areału występowania grzybów konkurencyjnych i wtórnych saprotrofów, zapewniające dalszą samorzutną kolonizację powstających w^r drzewostanie pniaków⁷,

-    przyspieszenie rozkładu drewna pniaków',

-    przyspieszenie procesu przekształcenia gleby porolnej w glebę leśną dzięki rozkładowi drewna korzeni.

Podobne cele przyświecają działaniom służącym ograniczeniu rozwoju opieńkowej zgnilizny korzeni. W warunkach dużego zagrożenia infekcyjnego zalecane jest zakażanie pnia-

147