DSC00326

313

V. CUCZNUI: KSIĄŻKI O WYCHOWAWIU

wobec ojczyzny, gdy jako ryba rybą żywa. tak człowiek człowiekiem ma się wspierać. To jest. jako Plato" rozumiał. iż nie tylko sami dla siebie urodziliśmy się. ale też 1 ojczyzna, częścią przyjaciele nas potrzebują i jako stoicy "* chcą. rzeczy, które na ziemi rostą. ku pożytkowi ludzkiemu stworzone bywają, ale sam człowiek j dla drugich ludzi na świat jest sprawion. aby ludzie sami miedzy sobą byli sobie pożyteczni a powolni^mf. Jakoż jtedy ten może być pożyteczny ludziom, a którym sposobem może co komu dobrego uczynić albo w czym powolność i potrzebą swą ofiarować a wyrządzić, który w kącie domu ojca swego około samego szczególnego ¹ preceptora sią bawi albo para? Zaprawdę kożdy człowiek, jeśli chuć tę ma albo umysł, aby godnym człowiekiem miedzy inszymi się popisał, za młodu ku temu /wyczaić się ma, aby ludzi się nie chronił, ani od nich jako koń bojażliwy nie uchodził. Dlaczego przyłożył ² to Ouintilianus, aby ten, który się bierze na to, żeby dobrym oratorem został, ludzi się nie chronił, wiedząc to, że temu, którego będzie potrzeba miedzy ludźmi mięsz-kać, potrzeba jest, aby się za dzieciństwa jeszcze nałoży! miedzy nimi przebywać. (.....]

Tym sposobem też gdy dziecię w szkole albo w kolegium jakim u preceptora dobrego uczyć się będzie, nie jest rzecz niepodobna, aby i bieglejszym, i przezpiecz-

1

stoicy — grecka szkoła filozoficzna nazwana tak od portyku (gr. atoa), w którym zbierali się na naukę zwolennicy tego kierunku, uczniowie filozofa Zenona z Kition £336—264 p. n. •.).

”^T powolny — uległy, życzliwy.

S" szczsęótny — jedyny; tu: prywatny.

*" przyłożyć - - przytoczyć, podkreślić.

2

"* Zob. przypis 7 do traktatu 1.