DSCF6865

210

Transformatory energii (mitochondria i chloroplasty')

Ryc. 6.2.7. Fotografia, z transmisyjnego mikroskopu elektronowego, fragmentu komórki (jNostoc sp.) z widocznymi błonami tylakoidów. Na zdjęciu widoczne są fikobiliny, luźno ulokowane zewnętrznej powierzchni błon tylakoidów w postaci ziaren, tzw. fikobilisomów (strzałki)

Chlorofil jest zbudowany z pięciopierścieniowej feoporfiryny, pochodnej porfiryan w której centrum atomy azotu wiążą się z jonem magnezu, Mg²⁴. W czasie chlorofilu do 5-pierśdeniowej pochodnej porfiryny dołączony jest długi łańcuch fi-tolowy, 20-węglowy alkohol. Hydrofobowy łańcuch fitolu nie uczestniczy w absorpcji światła, a jego funkcja polega na kotwiczeniu cząsteczki chlorofilu w błonie. Pierścień porfirynoww jest bardzo podobny do pierścienia porfiry nowego hemoglobiny i cytochromu, z tą różnicą, że te dwa ostatnie w miejsce jonu Mg²’ mają jon żelaza.

f

Rośliny wyższe oraz fotosyntetyżujące pierwotniaki i glony zawierają chlorofil a. Wszystkie rośliny wyższe i glony zielone zawierają ponadto chlorofil b. Okrzemki, bruzdnice i brunatnieć zawierają, obok chlorofilu a, chlorofil c, a krasnorosty chlorofil d. Baklerie, które nie są zdolne do rozkładu cząsteczki wody, zawierają kilka specjalnych odmian chlorofilu bakteryjnego, tj. bakteriochlorofil.

Karotenoidy i fikobiliny mają zdolność absorpcji światła w nieco innym zakresie niż chlorofil. Karotenoidy mogą absorbować światło w zakresie nie absorbowanym przez chlorofil i następnie przekazywać energię stanu wzbudzonego na cząsteczkę chlorofilu, spełniając funkcję anteny. Karotenoidy spełniają ponadto funkcję ochronną w błonach fotosyn te tycznych. Zabezpieczają one nienasycone kwasy tłuszczowe lipidów błon fotosyntetycznych przed fotooksydacją. Komórki roślin zielonych zawierają podstawowe typy karotenoidów: /ł-karoten i kilka rodzajów ksan-tofili. Pomarańczowe zabarwienie korzeni marchwi lub czerwone owoców pomidora jest wywołane obecnością fi-karotenu.

L

Fikobiliny występują w komórkach cyjanobakterii i krasnorostów, gdzie tworzą kompleksy z białkami, nazywane fikobilinoproteinami. Są zbudowane z 4 pierścieni pirolowych połączonych w układ liniowy; nie zawierają fitolu i magnezu. Fikobiline

¹