DSCN1963

ŚWIAT SŁOWIAN WCZESNEGO ŚREDNIOWIECZA SZCZECIN - WROCŁAW 2006, Ś. 595-613

Marcin Wołoszyn Kraków, Rzeszów¹

ZE STUDIÓW NAD OBECNOŚCIĄ RUSKĄ I SKANDYNAWSKĄ NA ZIEMIACH POLSKICH W XXII WIEKU

Gdy zaś podpili zaczynali szemrać na kniazia, mówiąc: 'Źle nam się dzieje, dają nam jeść drewnianymi łyżkami, a nie srebrnymi'. To słysząc, Włodzimierz kazał wykuć łyżki srebrne do jedzenia drużynie, mówiąc tak: 'Srebrem i złotem nie znajdę drużyny, a drużyną znajdę srebro i złoto'

(Powieść, rok 6504 [996], 99).

Postęp w badaniach archeologicznych, ale i przemiany polityczne w naszej części Europy po 1989 roku, pozwalają nam w pełniejszym niż dotąd świetle rozpoznawać udział obcych w formowaniu się monarchii Piastów, Przemyślidów czy Rurykowiczów (por. ogólnie Liibke 2001)'. Problematyka kontaktów Polski, zwłaszcza Pomorza, z sąsiednimi krajami, a także udział obcych w formowaniu się kultury dzisiejszej Polski zawsze obecna była w pracach Dostojnego Jubilata (Łosiński 1992; 1997; 2000; 2003).

W niniejszym szkicu zdecydowałem się przedstawić pewne uwagi dotyczące zróżnicowania etnicznego drużyny pierwszych Piastów. Zagadnienie to było ostatnio szeroko poruszane przez wielu badaczy wskazujących na funkcjonowanie oddziałów wareskich w drużynie piastowskiej w X-X1 wieku. Punktem wyjścia była analiza zabytków z terenu Wielkopolski (Kara 1991; 1992), obecnie spotkać można w literaturze przedmiotu sugestie na temat znacznego osadnictwa skandynawskiego na Mazowszu (por. Kicrsnowska 1992; 2001; Skalski 2002). Analizując wybrane zabytki z terenu Śląska (Wołoszyn 2004b, 261-264), starałem się zwrócić uwagę na udział elementu obcego, głównie pochodzenia wschodniego, niskiego, ale i koczowniczego w drużynie Mieszka I i jego następców. Najnowsza publikacja elementów łuku refleksyjnego z Ostrowa Lednickiego (Dmochowski, Wrzesiński 2004) dowodzi, iż także na terenie Civitas Schines-ghe liczyć się należy z obecnością wojów ze wscho-

1

Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego / Instytut Archeologii i Etnologii PAN / Oddział w Krakowie. Dostęp do nowszej literatuiy przedmiotu zawdzięczam pobytom w Szwecji (Sigtuna, Uppsala) oraz Grecji (Ateny, Korynt). Pierwszy wyjazd miał miejsce w ramach programu wymiany między PAN oraz Szwedzką Królewską Akademią Nauk, pobyt w Grecji zawdzięczam stypendium Fundacji Lanckorońskich z Brzezia. Władzom wspomnianych Instytucji serdecznie dziękuję za możliwość prowadzenia kwerendy muzealnej i bibliotecznej w wymienionych ośrodkach.

¹ Rzecz jasna, trudno porównywać wagę wydarzeń roku 1989 dla swobody badań naukowych w Polsce i na wschodzie (por. Schorkowitz 2000, na temat podkreślania „rodzimego” charakteru Polski Pierwszych Piastów w trakcie badań milenijnych, por. Kara 2003,259).