egz filozofia (11)

tos

_y Heraklit z Efezu i szkoła eleacka

_)ul Platon w Ttajttck, a potem Dlogene, Uertlo, _pr«lu₂uj, informacl,

K m>sl Heraklita zawarta w jego dziele była niezwykle .ciemna", czyli Je ,asna. lego niezbyt przejrzysty sposób wypowiedzi byl celowym zabiegiem, który miał na celu trafienie do odpowiednich, czyli rozumnych ludzi, któ rtv mimo ..ciemnych" wypowiedzi są w stanie zrozumieć intencje Hernkli ta. Arystoteles z kolei stawia tego myśliciela w jednym rzędzie wraz z przed stawicielami szkoły Jońskiej i twierdzi, żc poszukiwał on materialnej zasady, którą okazał się ogień. Już w starożytności, ale także współcześnie poglądy myśliciela z Efezu redukuje się do tezy o powszechnej zmienności rzeczy, gubiąc tym samym to, co w niej zdaje się być najcenniejsze, a więc koncepcję Logosu.

:r-1

i

n*

Dla Heraklita walka przeciwieństw jest właściwym schematem obscr-wowalnej dynamiki kosmosu; wszystko, cokolwiek żyje, jest dzięki walce z czymś innym, dzięki niszczeniu czegoś innego. Dlatego Heraklit pisał, ż „wojna jest ojcem wszystkiego" i - podobnie jak Anaksymandcr ^ jest on sprawiedliwością. „Wiedzieć należy - pisał w jednym ze swoich fragmen tów - że istnieje powszechna walka, sprawiedliwość to spór, a wszystko powstaje ze sporu i konieczności". Najlepszym przykładem tego sporu przeciwieństw jest łuk, który, co prawda jest stabilny, ale ta pozorna harmonia jest nieustanną walką, którą zauważymy, gdy cięciwa łuku się przerwie. Powszechna zmienność, którą obserwujemy, jest więc nieustanną walką każdego z przeciwieństw o dominację, o miejsce itp. Heraklit pisał. te-piejnoZf na dwa razy wejść do tej samej rzeki, bo wszystko.przemija, wszystko płynie-to wyobrażenie rzeki pojawiające się we fragmentach Heraklita dobrze oddaje obserwowalny dynamiczny świat; wyobrażamy sobie tych, którzy wstępują do rzeki i ciągle nowe wody ich obmywają.

Tego świata, który jest jeden i wspólny dla wszystkich, nie stworzył - pisze Heraklit - ani żaden z bogów, ani żaden z ludzi, lecz byl jest i zawsze bę-_v dzie ..wiecznie żyjącym ogniem, rozpalającym się w miarę i w miarę gasnącym”. Ogień ten jest we właściwym sensie archć kosmosu, gdyż jest władcą, a także ma w sobie mocjjsz&zrniit n /araz^g^^worzenia. Ogień jednoczy przeciwieństwa- ponieważ sam jest zasadą zarówno kreacji, jak i destrukcji. nTOrząć ćoś. zarazem niszczy coś innego. Heraklit przyrównuje ogień do złota. które wymienia się na towary, a te wymienić można / kolei na złoto. Klu