page0121

HERAKLIT Z EFEZU. 115

kowych przerwana na długo, zawiązek myślenia samodzielnego zniszczony, wszystkie zasługi wspaniałego miasta dla geografii, fizyki, astronomii, filozofii po większej części przepadły; to tylko zostało ocalonem, co już rozeszło się poprzednio po innych miastach.

4. Heraklit z Efezu ¹).

Przenosimy się do miasta, które nie miało żadnego udziału w powstaniu, i dlatego przetrwało burzę perską. Gdy Anaxymenes umiera, a Milet ginie w płomieniach, Efez świetny i potężny, choć nigdy nie dorównał Miletowi, posiadał obywatela niezwykłego, będącego podówczas w samćj sile wieku. Heraklit syn Blizona, pochodził z słynnego rodu Kodrydów, z których jeden Androkles, przewodniczył zakładaniu Efezu. Rodziny takie, zwykle w nagrodę otrzymywały różne przywileje, a tak stało się, że najstarszy z familii Androklesa, jeszcze po zniesieniu monarchii, zachował tytuł króla i dziedziczne kapłaństwo w świątyni Cerery eleuzyńskićj, ubierał się w purpurę, nosił berło i zasiadał na pierwszem miejscu przy igrzyskach²). Gdy te zaszczyty miały prawem starszeństwa przejść na Heraklita, zrzekł się ich na rzecz młodszego brata, przez wstręt do życia publicznego i wszelkićj okazałości. Był to charakter nieszczęśliwy, złamany, od dzieciństwa szorstki, unikał ludzi, a naj-mnićj swoich rodaków lubił. Niechęć do ludzi była powodem, że nigdzie nie wyjeżdżał po naukę, chociaż w Milecie i w innych miastach dużo było ludzi znakomitych. Sam się wszystkiego uczył, był zawsze sam z myślą swoją, a jak za młodu mówił, że nic nie umie, tak w starości, że wszystko wie. Takie wielkie o sobie przekonanie pchało go do stawiania śmiałych hipotez, które brał za prawdę t słusznie zarzuca mu Arystoteles, że często swoje widzimisię, stawiał tak wysoko, jak inni ludzie prawdę udowodnioną³).

*) Wiadomości biograficzne u Diog. Laert. IX. 1 —17. Szczegóły z innych pisarzy zebrał Mullach w Frngmenta philos. grace Tom I. p. 310 — 314. O jego mieście rodzinnem warto przeczytać dobra rozprawę Gustawa Zimmermanna: F.phesos im ersten chrisil. Jahrhimdert. Leipzig 1874.

²)    Strabo XIV. p. 633.

³)    Aristot. Eth. Nicom. VII. c 4; p. 1146. Magna Mor. II. c. 6. p. 1201.

8*

http://rcin.org.pl