page0123

Rękawica — Rękopism    115

Rękawica, Okrycie na rękę. Gdy były w użyciu ciężkie żelazne zbroje,, rycerstwo używało rękawic z grubej skóry powleczonych drutami żelnznemi dla ochrony ręki od zranienia. W dawnych wiekach, rzucenie komu rękawicy w twarz lub na ziemię było wyzwaniem na śmiertelny pojedynek. Królowie nasi jak i wodzowie posyłali jednę rękawicę oblężonym nieprzyjaciołom w zamku lub twierdzy, na znak sw^rej łaski i po poddaniu? bezpieczeństwa życia i mienia.

Rękawka. Na Podgórzu pod Krakowem, przy mogile Krakusa, która wznosi się po nad otaczające je wzgórza, obchodzoną bywa corocznie w trzeci dzień świąt Wielkanocnych Rękawka. Dawne podanie mówi, że obchód ten w^rziął początek z części Krakusa, któremu lud w zarękawiu znosząc ziemię, wysypał istniejącą mogiłę. Dawniej przy niej odbywały się igrzyska, dziś, zebrani Krakowianie, z wierzchołka wzgórza rzucają obwarzanki, ciasta i owoce, młodzieży miejskiej i wiejskiej, która się za niemi upędza, i bawi .zebranych swemi wyścigami.    K. Wł. W.

Rękodajny, tak nazywano wr dawniej Polsce dworzan na dworach królów i panów, którzy najbliżej ich osób będąc, pomagali do wsiadania im na koń lub pojazdu albo też wysadzali z karet. Pokojowymi rękodajnemi byli z młodzi szlacheckiej, którzy zostając na usługach królow^rej lub znakomitszej pani, podawali jej wachlarz, rękawiczki lub tym podobne przedmioty, i byli na każde zawołanie.

RęŁ odzielnia (manufaktura) ob. Fabryka i Rękodzieła.

Rękodzieła (manufaktura), wścisłem znaczeniu wyraz ten oznacza a'szelki wyrób pracy ręcznej człowieka, dla otrzymania którego używa się materyja-łów niepotrzebujących dalszego przygotowania drogą chemiczną; w ohszerniej-szem znaczeniu rękodziełami nazywamy wszelkie wyroby drogą czynności mechanicznych bez pomocy ognia otrzymywane, nazywając takie, w których działanie ognia i innych czynników zmieniających naturę materyjałów użytych iest konieczne wyrobami albo produktamifabryczncmi. Zakłady przeznaczone dla wyrobów pierwszego rodzaju nazywają się rękodzietniami {manufakturami) dla drugiego zaś fabrykami. Do rzędu więc rękodzielni należą przędzalnie lnu, konopi, wełny, bawełny, jedwabiu: zakłady tkackie i t. p.; gdy przeciwnie garbarnie, mydlarnie i t. d. liczyć należy do fabryk. Jednakże prawie w^re wszystkich krajach nie robią różnicy między rąkodzielniami i fabrykami, nazywając jedne i drugie fabrykami a ich wyroby fabrykatami albo wyrobami fabrycznemu w Anglii zaś przeciwnie zakłady jednego i drugiego rodzaju nazywają rękodziełniami (manufaclures). Ob. Fabryka.

Rękojemstwo, danie poręki za drugiego czyli rękojmia, zwiano je po łacinie w' dawnem ora w ie polskiein i magdebnrgskiem satisdatio, cautionem, f-drijussionem. Rf kojemca, odpowiadał za dopełnienie zobowiązań tego, za którego ręczył czyli dał rękojmię. Ztąd ludowe proste ale dosadne przysłowie: ,.Kto za kogo ręczy, tego djabeł meczy.” Ostrowski w prawie cywilnem mówi o rękojemcy: ,,Jestto zarecznik, ręczycie], poręeznik, zabezpieczający daną obietnicę, z obowiązkiem dopełnienia jej przez się, w^r przypadku nieuiszczającego się dłużnika.”    K. T) /. W.

Rękojeść, część u narzędzia za którą ręką się trzyma. U szabli, bywa lub w kształcie krzyża, jak w starożytnych mieczach, lub też z gardą, która dokładnie osłania rękę od cięcia. W jeżdzie regularnej, rękojeść, jest z podobnejże gardy u pałaszów, zabezpieczająca rękę.    A. Wn TI.

Rękopism, czyli manuskrypt, każde pismo ręczne, w kontraście z druko-w^ranem, a zatem przedewszystkiem utwór literacki przeznaczony dopiero do

8#