HLP15

Romantyzm

Szczególny wkład romantyzmu w rozwój sztuki stanowi malarstwo pejzażowe. Kult natury spowodował, iż artyści wyszli w plener i zaczęli malować rzeczywiste krajobrazy. Jednak nic poprzestawali na przyrodniczej obserwacji, w ich dziełach natura zyskiwała wymiar sakralny lub symboliczny. Na obrazie Williama Ttirnera (1775-1851) Szybkość, para i deszcz (1844) ledwie widoczny w kłębach dymu pociąg pędzi przez pustkowie niczym groźny znak nadchodzącej epoki. W pejzażach Caspara Davida Friedricha (1774-1840) powtarza się motyw człowieka stojącego w obliczu majestatu i nieskończoności natury. Postacie ludzkie najczęściej usytuowane są tyłem do widza, zapatrzone w dal, jakby chciały przeniknąć horyzont, przekroczyć granicę oddzielającą je od przyrody (Dwaj mężczyźni obserwujący księżyc).

Przykładem innych tendencji jest Tratwa „Meduzy” Theodore’a Gericault (1791-1824). Obraz przedstawia ludzi wydanych na pastwę żywiołu, jest pełen barokowej dynamiki, wydobywa tragizm postaci i grozę sytuacji, przez co z niezwykłą siłą oddziałuje na emocje widza. Koszmar 150 rozbitków ściśniętych na niewielkiej tratwie oddał Gericault za pomocą ponurych, ciemnych barw, od których dramatycznie odcinają się smugi światła. Jećlńak największe wrażenie wywiera widok konwulsyjnie poskręcanych, półnagich ciał rozbitków i rozpaczy bijącej z ich twarzy. Podobne odczucia budzi obraz Eugdne’a Delacroix (1798-1863) Śmierć Sardanapala. Spokój perskiego władcy, który przed zgonem kazał zamordować wszystkie swoje nałożnice, przerażająco kontrastuje ze sceną rzezi i okrucieństwa.

'Rudno jednoznacznie zinterpretować obrazy Gericault i Delacroix. Ta niejednoznaczność też jest charakterystyczna dla malarstwa romantycznego. Twórcy wymienionych obrazów odrzucili figury alegoryczne na rzecz symboliki, pozostawiającej pole dla wrażliwości i inteligencji odbiorcy.

Puławy, park w rezydencji Czartoryskich (1832), domek gotycki.

■

6.4. Sztuka romantyzmu

I Kórnik, zamek Działyńskich I z XVI w., przebudowany w stylu neogotyckim.

I Jeszcze trudniej wyjaśnić sens obrazu Kolos, którego autorem jest Francisco Goya y Lucientes | (1746-1828). Od zaciągniętego czarnymi chmurami nieba odcina się potworny nagi gigant, się-I gający nieboskłonu. W dole uciekają przerażeni ludzie. Co się z nimi stanie? Co symbolizu-t je kolos? Każdy sam musi odpowiedzieć na te pytania.

| Za przejaw tendencji romantycznych w rzeźbie uważa się pełną rozmachu i ekspresji twór-czość Franęois Rude’a (Marsylianka na Łuku Triumfalnym w Paryżu, Napoleon budzący się do I nieśmiertelności, pomnik marszałka Neya w Paryżu).

| W architekturze estetyka romantyczna znalazła swe odbicie w malowniczych budowlach neo-I gotyckich - zameczkach stawianych w niby-naturalnych parkach krajobrazowych, wypelnio-I nych sztucznymi ruinami.