img078

78

cłiećLsi wtedy, gdy żadna kreska noniusza nie jest w koincydencji z kreską podziału głównego. Znajdziemy wtedy jednak takie dwie kreski, które w noniuszu zwykłym przechodzą pomiędzy dwiema kreskami podziału głównego i do odczytu przyjmujemy wartość średnią z tych dwóch kresek, zwiększając tym samym dwukrotnie dokładność odczytu noniusza.

Opierając się na wzorze (43), możemy dla każd6j podziałki sporządzić noniuaz o określonej z góry dokładności.

Opisy liczbowe wszystkich noaiuszy są dostosowane do wartości dziełek nonlusza* Dla przejrzystości opisuje się tylko niektóre działki, np. co piątą lub co-dziesiątą. Odczytywanie podziałki w przyrządach pomiarowych ułatwiają umieszczone nad nonlusz3ml lupy, które można przesuwać nsd po-działką oraz zbliżać lub oddalać od podziałki.

Jak już zaznaczyliśmy, na tych samy oh zasadach są skonstruowane no-niuśze kołowe. Ns przykład na rysunku 62 macy noniusz dla podziałki kątowej wyrażonej w gradach, Wartość najmniejszej działki podziału główne -

Rys, 62

go l>i — 0,'ć = 10^c, ilość działek uonluezs n s 1C, stąd dokładność odazy-tu noniusza według wzoru (43) wynosi a = ~ = 0,0':^ = 1^c. Odczyt całkowity z łiabusa wynosi ii; = 316,5^ (liczba kresek łimbusa aż do indeksu no-niusza) oraz s noniusza ra = 0,04^ ~ 4° (cz7/urta kreska nóziu sza jest vr koincydencji z kreską podziału głównego), rasem. D = 31fj,64^ - 316®54-“, itikroskepy. 77 dokładniejszych teodolitach zastąpiono aoniu-sze urządzeniami odczytowymi z mikroskopami. Okuła/" ich nożna nr ze suwać względem obiektywu prz©2 wkręcanie lub wykręcanie, 77 nowoczesnych fcecdo-. litach kpnstrukcja mikroskopu jest łamana i okular jego znajduje się. obek okularu lunety.

Rozróżniamy następujące rodzaje urządzeń odczytowych, stosowane w mikroskopach do odczytywania poiziałki kąto7rej limbusa kręgu poziomego lub pionowego: a) zwyczajne (kreskowe), b) 8kałów© z płytką miki ornetryesną lub noniuszec, c) precyzyjne ze śrubą mikromctryczoą i z odczytami na skali i bębenku śruby nikrometryczaej lub tylko na skali, i) mikrometry optyczne,

a) liikrcskop zwyczajny (rys. 53). Kreska, obserwowana przez mikroskop, dzieli podział główny no liaruaie o wartości 10^# najmniejszej działki, wskazując odczyt ^/l76°23'. Jednoaskl minut odczytujsaiy przez szacowania.

o) Mikroskop skaIowy z płytką mikrometryczaą (rys. 84) . Szerokość skali obserwowanej przez mikroskop jest równa szerokości jednej działki po-