img092

92

Ra pokrywie alidady uciesze ze aa jest libela rurkowa, zwana libelą alldadową lub główną, Służy ona do pionowego ustawiania osi obrotu instrumentu, a więc i .do poziomego ustawiania płaszczyzny limbusa. 7f instrumentach o dawnej konstrukcji stosowano niekiedy dwie lltele alidado-wa ustawione v/ płaszczyznach prostopadłych do siebie. W teodolitach pize-znaczorych do bardzo dokładnych pomiarów astrononlczno-geodezyjnych doprowadza cię eó obrotu Instrumentu do położenia pionowego za pomocą li-toli nasadkowej, ni kładącej na oa obrotu lunety.

Oprócz liboii 1 urządzeń odczytowych znajdują się na alidad2ie dwa wsporniki, no których spoczywa oś obrotu lunety. Lunetą noża obracać się dokoła tej osi w płaszczyźnie pionowej, a wtedy jej oś celowa wyznacza pionową p>-3i«zciy»aę c«lcwą (kollcacyjuą), która na poziomej płaszozyźnie liłabusa odeJnj r^Icrzcna kąty poziome.

Obrócenie lunety w płaszczyźnie pionowej o 180° nazywa się przechyleniem lub prze muc: nic u lunety przez zenit. Lunetę można unieruchomić w dowolny** położeniu za pomocą śruby za o i sk owej (rys. 101), a dokładne ca-prowadzar.io JcJ na col UBOżllv?ia śruba naprowadzająca (leniwka). Górne Zakończenie Jednego ze wsporników lunety skłodi elę nickl6dy z dwóch części, które ::cin3_> 2a pomocą śrubek i s₂ śc ągaó lub rozsuwać (rys. 105a), aloo taż górną ezęśc wsporniku Doźns podnosić lub obniżać (rys. 105b), a tym ssiiym podnosić lub obniżać Jtfdlcn koniec esi obrotu lunety, co uaożli:;in doprowadzenia tej osi do położenia poziomego.

2^-c. 105

a lunetą połączony Jest na stało, pionowy strąg podziałowy (llmbus pionowy) przeznaczony do pomiaru kątów pionowych. Indeksy do odczyty.'mmla te.;o krętu ^l'^r\ nieruchome, natomiast sam krąg obraca clę -wraz z lunetą, czy*^- różni się cd kręgu poziomego, który w czasie pomiaru kątów pozłotach Jest nieiuchwiy. Ruch bvęgu pionowego wraz z luuatą wprowadzono yo to, aby ułatwić odczytywanie Jogo podziału przy peniarze dużych kątów pionowych, ha inćcrkFach służących do odozytyrania kręgu pionowego znajduje się libęla, zwana kolimacyjną} umożliwia cna każdorazowo ustawienie indeksów ua edesyt odpowiadający posłicaenu położeniu osi celowej, S najnowszych konstrukcjach teodolitów zamiast libełi fcollrmcyjnc J wprowadza się urządzenia kompensatorowe różnych typów do automatycznego unt&wianis