IMG72

|f(W, zęby podzielili się

SILNĄ RODŻIŃF>

iSlSfiyz I, Z^tUY

100 M I iihncki. W trotce o wychomnic w wkoło

chowaniem fizycznym (zdrowotnym). Tak więc w wychowaniu moralnym znajduje istotne wsparcie i uprawomocnienie każde niemal oddziaływanie wychowawcze.

Wychowanie moralne w znaczeniu normatywnym i neutralnym

Poza ogólnym rozumieniem wychowania moralnego, mówi się współcześnie o nim także w dwojakim znaczeniu: normatywnym/i Ipeutralnym. czyli w wersji oceniającej i opisoyfrfrj (por. R. Straughan, 1988).

Wychowanie moralne w znaczeniu normatywnym (oceniającym) ma na celu przyswajanie dzieciom i młodzieży uznawanych powszechnie norm i wartości moralnych jako niezbędnych czy wręcz koniecznych w życiu ludzkim. Przeto nikt nie ma prawa wątpić w ich prawdziwość czy zgłaszać pod ich adresem jakichkolwiek uwag krytycznych. W wychowaniu takim zakłada się, iż dorośli wiedzą najlepiej, jakie wskazania moralne ze wszech miar służą dobru człowieka. Toteż przekazywane dziewczętom i chłopcom normy i wartości moralne uważa się za bezwzględnie obowiązujące i bezdyskusyjne. Tak więc zadaniem rodziców, wychowawców i nauczycieli jest nade wszystko przekonać swych podopiecznych o słuszności tego rodzaju norm i wartości oraz nakłonić ich do zgodnego z nimi postępowania. Zadanie to jest podstawowym celem wychowania w wersji oceniającej (wartościującej) i poniekąd również jednym z najlepszych wskaźników jego efektywności.

Wychowanie moralne w znaczeniu neutralnym (opisowym) polega na zapoznawaniu chłopców i dziewcząt (z reguły powyżej 11-12 lat życia) z różnymi sposobami postępowania moralnego bez sugerowania jednoznacznej ich oceny. Wychowankowie sami mają ocenić, czy oczekiwane przez nich zachowanie zasługuje lub nie zasługuje na aprobatę moralną i dlaczego. W ten sposób usiłuje się wpłynąć na pogłębienie ich świadomości moralnej, czyli rozumienie przez nich złożoności ocenianych pod względem moralnym określonych zachowań i postaw, a także różnych sytuacji lub zdarzeń interesujących z moralnego punktu widzenia. Dużą wagę przywiązuje się do rozwijania umiejętności racjonalnego uzasadniania norm i wartości moralnych oraz posługiwania się językiem etyki lub psychologii. Niemal regułą w wychowaniu moralnym w wersji neutralnej jest to, aby nie wyręczać żadnego z wychowanków w ocenianiu różnego rodzaju problemów natury moralnej. Od rodzica, wychowawcy czy nauczyciela wymaga się, aby

Ko/iI/ijI n/ci i. Wyihowarne moralne u> centrum uwagi nauctyiifh Uli

nie ujawniali własnego stanowiska w omawianych sprawach moralnych. Ich obowiązkiem jest tylko aranżowanie rozmów i dyskusji dotyczących problematyki moralnej oraz logiczna i wystarczająco pogłębiona argumentacja zajmowanego stanowiska przez poszczególnych rozmówców czy dyskutantów Szczególne znaczenie w wychowaniu tym przywiązuje się do t/w. klaiyhkai jj wartości i dylematów moralnych, o czym nieco obszerniej jest mowa w dal szej części rozdziału.

Wychowanie moralne w znaczeniu neutralnym znajduje zastosowanie zwłaszcza w niektórych krajach Europy Zachodniej, a takie w Stanach 7jcd tłoczonych i Kanadzie. Wychodzi się tam z założenia, iż koniecznym warunkiem pozostania wiernym obowiązującym normom i wartościom moralnym jest nie tyle ich wiarygodność uświęcona wielowiekową tradycją, ile nade wszystko samo upodobanie ich sobie, poparte wewnętrznym przekonaniem o słuszności aprobowanych subiektywnie wskazań moralnych. Stanowisko takie nie powinno jednak w żadnym razie sprzyjać zagubieniu w wychowaniu moralnym norm i wartości moralnych o zasięgu uniwersalnym, zawartych np. w Dekalogu lub klasycznej triadzie wartości (por. K. Olbrycht, 2000) Nie ulega chyba wątpliwości, iż pierwszeństwo z pedagogicznego punktu wi dzenia należałoby (dawać, wychowaniu moralnemu w wersji normatywnej)

Potrzeba wychowania moralnego

Wychowanie moralne - niezależne od znaczenia, jakie mu się przypisuje - odpowiada na pilne zapotrzebowanie społeczne. Dzieje się tak z kilku co najmniej powodów. Jednym z nich jest niedoskonałość człowieka, ij wy raźny deficyt w sferze osobowościowej i moralnej. O tym łatwo można się przekonać nie tylko podczas niszczycielskich i straszliwych wojen, lecz także w czasie długotrwałego pokoju. Przykładem niechybnego i tragicznego upad ku moralnego wielu ludzi jest ostatnia wojna światowa, która pochłonęła miliony istnień ludzkich, a przykre jej następstwa trwają do dziś. Nie limit | groźny od bezprawia wojennego jest dający o sobie znaćjtryzys morahiy świadczą o tym spotykane coraz częściej przejawy korupcji, łapownictw.i czy molestowania seksualnego dzieci, a nawet morderstwa (nie wyłączają* z kręgu sprawców także nieletnich i młodocianych). Obecny kryzys motało, znajduje swój wyra/ również w coraz więks/ej liczbie prób samobójczych podważaniu autorytetów moralnych, akiach terroryzmu i wandalizmu oraz