image (2) jpeg

Określanie autorstwa ważniejsze staje się dopiero dla kolekcjonerów i handlarzy sztuką około połowy XVIII w., wystarczy tu wymienić Piene-Jeana Ma-riette i Jonathana Richardsono. którzy swoją działalnością przyczynili się do profesjonalizacji koneserstwa^IS. W opracowywanych wtedy katalogach prywatnych kolekcji, ale i w katalogach handlarzy sztuką zaczęły pojawiać się hardziej szczegółowe rozróżnienia szkół artystycznych, a przy coraz obszerniejszych opisach obrazów prowadzone były analizy stylu artysty potwierdzające airybucjc¹¹ Istotnym elementem życiorysu miłośnika sztuki i konesera stała się wtedy podróż - nie tylko w poszukiwaniu obrazów, lecz również o charakterze studyjnym, z obowiązkowym pobytem we Włoszech. Twórcy dziewiętnastowiecznych katalogów, autorzy pierwszych monografii, inwentaryzatorzy prowincji artystycznych, którzy swoją działalnością przyczynili się niewątpliwie do usamodzielnienia historii sztuki jako autonomicznej dyscypliny naukowej, pozostali nadal, podobnie jak ich siedemnasto- i osiemnastowieczni poprzednicy w dawnym rozumieniu tego słowa dyletantami Z takiej tradycji wyrastają Itahenischc Forschungen (1827-1831) Carla Friedricha Rumohraa także pionierska, inwentaryzatorska działalność Josepha Crowe i Giovanmego Batusty Cavalcaselle - badaczy malarstwa włoskiego, których wspólnym dziełem jest New Hlstory ofPamtmg In haly (1864-1866) Ich uczniowie i następcy stworzyli już pierwszą generację zawodowych znawców, co znaczy początkowo tyle. że nie dzielili czasu poświęcanego sztuce z innymi, najczęściej politycznymi zajęciami. Uczeń Cavalcaselle. Adolfo Vcniuri. był profesorem historii sztuki na Uniwersytecie Rzymskim, a Corrido Ricci dyrektorem mediolańskiej Brery Jednakże badacze ci nie pozostawili refleksji poświęconej znawstwu, ani też próby usystematyzowania uprawianej przez siebie, z tak wielkim powodzeniem. dyscypliny Tę próbę zawdzięczamy ostatniemu z wielkich dilcttanti Giovonniemu Morelli. Był on jednocześnie pierwszym, który zagadnienie znawstwa ujął w ramy ścisłej metody

W dziejach historii sztuki prócz tej, stworzonej przez Morcllcgo, istnieje kilka metod, przez swych twórców uznanych za niezawodne, a powstałych z przekonania. że znawstwo - a tym samym historia sztuki - to dziedzina ścisła i naukowa. L takiego myślenia wyrosła pictologia Holendra - Mauntsa van Dantziga i gra-fologia malarska Anglika - A.P. Lauriego. W przeglądzie dziejów znawstwa nie powinno zabraknąć także dwóch wielkich autorytetów w dziedzinie znawstwa -Bernarda Berensona i Maxo Friedlacndera, którzy stroniąc od metody pozostawili jednak wielce pouczającą refleksję poświęconą uprawianej przez siebie dyscyplinie. W takim ujęciu zagubią się oczywiście nazwiska nazbyt wielu znakomitości w dziedzinie znawstwa, którzy dokonali bardzo wiele dla rozpoznania olbrzymich zasobów nieokreślonych w końcu XIX i u początku XX w. dzieł sztuki. Prócz wspo-

12 C. Gibson-Wood, Jonathan Ricltardson and the Rotlonallsatton oj Connouseurshtp. „An Motory*. 7. 1914. », 38-56.

II X hmtan, CoUcctkmnturt, amotors m curieia, Piris 1917.

14 Cf. Rmohr. itolltnuehc Forschungen, L 1-3. Berlin 1827-1831.

11 I A. Cnm, (IB Ctvtk»el!c. A ntw Hlstory oj Poinnng m traty Jrom tht second to the tSemnth Century, ( 1-3, London 1164*1866