kserówka 1

I. WIADOMOŚCI OGÓLNE O NAUCZANIU LITERNICTWA

Współczesne liternictwo nie jest pojęciem jednoznacznym: w pierwszym znaczeniu określa dział sztuki graficznej obejmujący projektowanie, kreślenie i stosowanie kroju liter w kompozycji stanowiącej zazwyczaj produkt twórczej pracy artysty-liternika; w drugim — proces nauki umożliwiający zdobycie ogólnych podstaw teoretycznych o kształtach liter i sposobach rozmieszczania ich w kompozycji napisów oraz nabycie praktycznego doświadczenia w kreśleniu liter narzędziami literniczymi na płaszczyźnie tła.

Niekiedy mówi się o liternictwie artystycznym — gdy mamy do czynienia z kształtem liter zindywidualizowanych przez artystę, dostosowanych stylem i konwencją graficzną do treści dzieła literniczego, bądź o liternictwie użytkowym — gdy spełnia ono przede wszystkim funkcję informacyjną lub stanowi element dekoracji czy reklam; wreszcie o liternictwie czcionkowym, które, jako produkt artysty-liternika i wytwórni czcionek, jest przeznaczone dla współczesnej techniki drukarskiej.

Liternictwo, które obecnie stanowi przedmiot szkolnego nauczania nie tylko w wyższych i średnich szkołach plastycznych, różnego typu szkołach zawodowych, ale i w szkolnictwie ogólnokształcącym, jest nauką bardzo młodą, wprowadzoną — pod tą nazwą — po raz pierwszy w Polsce zaledwie przed pięćdziesięciu laty (w 1919 r.) przez prof. Bonawenturę Lenarta na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Wileńskiego,

Na Zachodzie pod koniec ubiegłego wieku do wyodrębnienia się liternictwa narzędziowego jako nauki pisma z ogólnie pojętej kaligrafii przyczyniło się między innymi angielskie odrodzenie sztuk dekoracyjnych w drukach Kelrn-scott Press i Doves Press oraz wybitny liternik, Edward Johnston, twórca nowoczesnej formy pism klasycznych i średniowiecznych. Johnston upowszechniał hasło, że pisma nie należy mozolnie konstruować, lecz pisać swobodnie, aby forma liter wypływała harmonijnie i estetycznie z użytego narzędzia pisarskiego. Hasło to znalazło potwierdzenie na studium nad pismem historycznym, przeprowadzonym doświadczalnie przez Johnstona i jego uczniów, Percy Smitha i Graily Hewitta, przy użyciu dwóch historycznych narzędzi pisarskich: trzciny i pióra indyczego. Wyniki studium zostały omówione przez

7