kłoskowska regionalizm (1)

w sytuacji

Lrv

■

Józef Chałasiński badał przed sześćdziesięcioma laty antagonizm polsko-1 -niemiecki na Górnym Śląsku w okresie powstań śląskich i plebiscytn I 1921 r. W świetle analizowanych materiałów propagandowych, oficjalnych I i autobiograficznych Chałasiński określił pogranicze jako teren, na którym 1 „ześrodkowują się ekspansywne dążenia narodowo-państwowe i cala i grupa wymaga od pogranicza bardziej aktywnego i ekspansyjnego | poczucia narodowego niż od mieszkańców centralnych części” (Chałasm-1 ski. 1935. s. 78). Takie rozumienie pogranicza jest sprzeczne z niektórym i wnioskami, do jakich prowadziły analizowane w tej książce materiały. I Nie znaczy to jednak, aby po jednej lub drugiej stronie tkwił błąd.

Pogranicze jest bowiem nie tylko przestrzenią społeczną, ale taksi społeczną sytuacją, historycznie zmienną. Koncepcja Chałasińskiego zdaje sprawę również z tej jego cechy. Sytuacja uwarunkowana różnymi czynnikami, a zwłaszcza aktualnym stanem stosunków między zbiorowo!-j ciami narodowymi po obu stronach granicy i międzynarodowym komet] stem wpływa na role. w jakich występują wobec siebie kategeńej mieszkańców' pogranicznej strefy. Sytuacja historyczna może akty*! zować antagonistyczne stereotypy lub uruchamiać inne aspekty tf-³?] między ludźmi.

Pogranicze stanowi sąsiedztw o kultur. A zgodnie z wprowadzili poprzednio pojęciami może to być sąsiedztwo integrujące, zespalaj lub dezintegrujące, przeciwstawiające. Trwający długo, zapoczątla w 1970 r. proces odprężenia w stosunkach polsko-niemieckich i

_    __ I    *    _t ^    •    ' |

wzmocniony i rozszerzony przez demokratyczne przeobrażenia