LuhmannS10

352 Rotdziat IX

McMwa prnumiK formę frankowania motywów i regulacji konfliktów, które 19 specyfit bm dla ofcrtfonydi mediów. Ekonomiczne instytucje własności i pieniądza usprawiedliwiają odrzucanie żądań wydobywczych - w przypadku pieniądza w szczególnie wyrafinowany sposób - przez to. że każdy może zrobić z pieniędzmi, co chce, a zatem nikt nie może usprawiedliwić szczególnego roszczenia właśnie do moich pieniędzy chyba że na podstawie prawa. Podobnie rzecz się przedstawia w odniesieniu do posiadania władzy. Polityzacjo władzy centralizuje rozwiązywanie konfliktów odbierając przy tym szanse powodzenia konfliktom z tymi. którzy je rozwiązują, chyba że na podstawie prawa". W miłości, w której wykluczone jest odnoszenie się do prawa, problem ten nabiera największej ostrości - kod wymaga, aby całkowicie i w sposób wolny od negwji zaakceptować innego, tak iż każdy konflikt symbolizuje koniec miłości. Odwrotnie jest w przypadku prawdy, gdzie każda komunikacja zależy od krytycyzmu, a więc od negacji i konfliktu, ponieważ kod odnosi ważność do uniwersalnej akceptacji przez każdego (afoo przynajmniej takie odniesienie symbolizuje). W przeciwnym wypadku naukowcy mogliby tylko gloryfikować to. co zostało już poznane. Każdy zysk poznawczy implikuje krytykę. Problem jest tu więc podobnie paradoksalny jak w przypadku radości, tylko że w odwrotny sposób - reguła, że prawda jest powszechnie uznawana, zmusza każdą komunikację do przyjęcia formy sprzeczności na poziomic operacyjnym. Ze względu na paradoksalność problemu, prawo musi tu zostać wyłączone jako mechanizm wyrównawczy.

Te różne formy dostarczania szczególnych motywów i szczególnych regulacji konfliktów istnieć mogą obok siebie jedynie przy wystarczającym stopniu zróżnicowania systemowego- Kontrowersje naukowe nie mogą prowadzić do ujemnych skutków ekonomicznych. a pozycja, jaką lajnwią w systemie własność i pieniądz nie powinna poprawiać perspektyw konfliktu politycznego. Te przykłady pokazują, że takie progi nie wyłączają wszystkich interferencji 1 nie funkcjonują w sposób godny zaufania na pozłocie pojrdyncryrh przypadków i zachowań interakcyjnych w sytuacjach konfliktów

na poziomic zróżnicowanego systemu społeczeństwa Duża ilość interferencji będzie jedynie osłabiać zdolność funkcjonalną systemów funkcjonalnych (w naszym przykładzie tempo i zakres postępu naukowego, względnie demokratyzacji polityki), ale nie będzie tym samym osftshiać przejścia do innej formy zróżnicowania społecznego.

Obok lej formy umożliwiania prawdopodobieństwa nieprawdopodobieństwa wy-tfają się istnieć    formy wzrostu wrażliwości systemu immunologicznego, które

musną być aktywowane, gdy komunikacja w społeczeństwie staje się bardziej złożona I gdy ma być utrzymana na osiągniętym poziomie. Używanie sprzeczności prowadzi w komunikacji do oczafciwainych. a więc strukturalnych niepewności. Społeczeństwo wyższą złożoność będzie więc musiało znaleźć formy wytwarzania i tole-strukturalnych. Będzie musiało sobie zagwarantować swą wła-poaśtkąd poza swymi strukturami, a to wymaga również silniejszego

i używania sprzeczności**.

[srtdieniB. la pońsdsjący władzę może s niej korzystać tylko pa— śsiyi'|l ib «U> «r asbi tnchawanta Łub regeneracji tamtj władzy.

—SM) logiki ąiBleidtotw prymitywnych -jpUjau wtśssnts prasauomnjch tu pn—lspefc musiałaby —U

Czas zwielokrotnia sprzeczności. Jednocześnie działa on uśmierzająco I Je rozwiązuje- Z Jednej strony, gdy bierze się pod uwagą więcej horyzontów czasowych, to więcej intencji popada wc wzajemną sprzeczność. Z drugiej strony wiele zdarzeń, które nie mogłyby się dziać równocześnie, mole się dziać po sobie. Czas wykazuje więc wyraźnie sprzeczny stosunek do sprzeczności” - pomnaża Ją I zmniejsza zarazem. Poprzez zmienność horyzontów czasowych można regulować ta co się pojawia, a co znika jako sprzeczność. Jeśli przyjrzeć się bliżej, to sprzeczności się mnożą, gdy w teraźniejszości bierze sie pod uwagę przyszłość. Należałoby właściwie oszczędzać, aby stworzyć rezerwy na wypadek pewnych ewentualności lub z uwagi na ważne cele. Pragnienia, które chciałoby się spełnić już teraz, pozostają z tym w sprzeczności. Teraźniejsza przyszłość stanowi czynnik zwielokrotniający sprzeczność. Przyszłe teraźniejszości stwarzają natomiast możliwość odroczenia i załatwienia czegoś później. Jedna perspektywa czasowa stawia pod presją, druga uwalnia, a przynajmniej zmniejsza napięcie. Teraźniejsza przyszłość zdaje się też prowadzić do supratdeoiofkznydł maksym oferujących wyto-ki potencjał sprzeczności, na przykład: .memento morf. .wyznaj grzechy", .oszczędzaj”. .bądź pracowity (przedsiębiorczy)", a ostatnio: .strzeż się katastrof^{1 2}. Przyszłe teraźniejszości stymulują raczej do celowego planowania, układania sekwencji działań

0    możliwie wysokim potencjale realizacji wartości. W Jednym przypadku dominuje orientacja na pozytywne, względnie negatywne utopie, w drugim raczej orientacja technologiczna

Obie te możliwości refleksyjnej modalizacji tcmporalnej nic są dane jako alternatywy. które mogłyby być wybierać każda dla siebie. Implilmją się one wzajemnie w jedności czasu. Perspektywa czysto technologiczna nastawiona na przyszłe teraźniejszości i korzystanie ze sprzeczności jedna po drugie). tama jest utopią. Z drugiej strony każda utopijna wizja przyszłości apeluje do działania, które w swych makatach

1    skutkach ubocznych odnosi się do przyszłych teraźniejszości. Mimo to można analitycznie oddzielić od siebie obie perspektywy Tylko w ten sposób można dowiedzieć się, jak te orientacje, a wraz z nimi wytwarzanie alarmowych sygnałów sprzeczności, korelują z innymi cechami strukturalnymi systemów społecznych.

Jak zwykle w przypadku pytań teoretycznych, brak tu jakiejkolwiek władzy empi-rycznej. Aby więc przynajmniej wskazać możliwości konkretyzacji, wspomagamy rią skromnym szkicem modelowym.

W odniesieniu do systemu społeczeństwa można by przypuszczać, te starzenie hę określonego typu zróżnicowania wytwarza niepewności co do przyszłości które to niepewności pomnażają następnie sprzeczności Funkcja porządkowa jest oczywistn

1

ponownie Btwm. Ma. te Judy prymitywni mogą myśleć podobnie poprawnie bfkale jdafhśs ŚUi n powszechnie akceptowany Akceptacja ta Jest podejmuję Jfdnooydn² taki! noża t wyfcwfc ts no— na raki powtrsymanłe swopaJaHaJśssj oikimutjęuJhitu fcoł—IąB okisilrthiepaew nspa m pilenia. Europejskie rytuały/ do wyjaśnienia struktur myślenia f__

myśleniu u ludów prymitywnych (w —wiąaanla da IneSa— Uey Brakła. La 1922). tn«b² wcześniej wyjaśnić społeczną óuikcfc bgtk.

2

   Im ni—nlaśnte (» od pytania. qy asm caaania jaw iptssi ■wieli -iJUnla hśwUtouhenUtea Jednak ipotecsnlc istotne.

*    IwkM wycaerpnjąco Nikła

Jocitfy. New totk 1992. a. 271 -2SB.