LuhmannS21

374 Rozdział IX

TUd opis moi* kmIsć następnie ponownie wprowadzony do tego. co zostało opisane i wzmocnić to zjawisko poprzez identyfikację I autorefcrcncję. Jeśli bierze się udział w ruchu rewolucyjnym, narodowym, kobiecym, młodzieżowym. emancypacyjnym. •Rm tet w odnowie religijnej - niezależnie od tego. czy ruch ten Jest lewicowy, prawicowy. czerwony, czarny czy zielony - to Jest zawsze wyraźnie czymś więcej i czymś sensowniejszym niż zwykła kumulacja skutków na bazie koincydencji kluczowych wydarzeń. zgodna interpretacja, opór. podburzenie publiczności, zgromadzenia, zebrania itd.

•Ruch" jest kategorią, która sama z siebie zaprasza do jej zastosowania. Co bowiem porusza ruch? Przecież nie jego początek, nie jego archćl Porusza - sam siebie. Pozostaje to jednak z początku pustą formułą, w najlepszym razie wyrażeniem zarezerwowanym dla ruchu ideowego”. O .ruchu społecznym", a więc o samouruchamiającym ssę procesie, mówić można tylko wtedy, gdy teoria ruchu jest wystarczająco bogata i gdy nie potrzebuje już przyczyn początkowych lub towarzyszących.

Semantyka .ruchu politycznego" .ruchu społecznego"*⁴ jest jednym z przykładów tegot że teoria wkracza w opisywaną przez siebie dziedzinę i przejmuje w nim określoną funkcję. Odróżnia to przynajmniej ruchy społeczne ery przemysłowej od religijnych ruchów hellenizmu i późnego średniowiecza (które właśnie zakładają poluzowanie więzi, specjalizacji i kumulacji skutków). Dopiero nowoczesny ruch społeczny opisuje się za pomocą pojęcia albo nawet teorii ruchu. Nawet wypowiedzi wyrażające pierwszróstwo praktyki przed teorią, czy działania przed myślą, postulujące nadrzędność rzeczywistego (rewolucyjnego) czynu, wprowadzane są do ruchu jako teoria i z tego też czerpią swą treść zobowiązującą. Teoria ruchu umożliwia odróżnianie kontekstu działania, który sam się tak określa, od zwykłych niepokojów, powstaó. czy epizodów pełnych przemocy. Z drugiej strony, teoria, szczególnie jeśli ma przeniknąć do świadomości    me wystarcza jako naukowe wyjaśnienie omawianego zjawi-

shaP. Teorie zorientowane na samo pojęcie ruchu oscylują między ideami o ruchu całego społeczeństwa, ruchach wsparcia dla określonych spraw a pojęciem otwartym na każdy przypadał w rslrtnoiri od edu i pretekstu. Koncepcja ta. sama w sobie nie osiąga w taortr więcej niż ttk co czyni z mą sam ruch.

Dopiero .re-entry" opisu do tego, co opisywane, i dopiero zorganizowana w ten sposób samnnlisi i nacja umożliwia to, co Otzhein Rammsted nazwał .ideologizacją kryzy—"**. Zdolność dyskryminacyjna ruchu podkreślana i wzmacniana jest przez cd.

także tradycję pojęcia ruchu I w afekcie wjrtworryijr jast se aOajace dla went .impetu" * jej ponad tytiędct-rochu. Far aa ten temat Mkharl Wolff. GwMdlfśr Onfoaę der tkMdai Harieei. Frankfurt If7l I pajęUa pasrs lOrpao Freac. Beiargiw^poktitfh*. firtrrlide HSlaladdr 1971. aaw- san Ml noliUn ttammared Swalr śwałm rrankfcat 1WŚ i

krytyka Kek Ł Feppera. UW Ptnmrty of HU—rttUm. London l«57 dao rtuiainśii—*“1 jeatoaaa jednakrWMdblęd-do żajkaki apn pojęcie ruchu, a tym samym omija

IS7S. a. I4S t mat Koncepcja ta pojawia alę araastą najpi

lala jat saktsdaręccgn prasę drukowa nip wi Otihein

Przypadek związany z powstawaniem ruchu staje się ryzykiem związanym z |ego powodzeniem. Cel służy więc zarazem jako alibi jako powód niemożności zaprzestania działalności ruchu, jako symbol jego własnej autopojezy. Skupienie się pa cdnprowa-dzi do tego, że ruch radykalizuje się w swym przebiegu, który cehi nie osiąga. Radykalizm nie jest warunkiem powstania, lecz warunkiem przetrwania ruchu¹⁷. Także w przypadku, gdy stan końcowy, do którego się dąży. nie jest zdefiniowany (na tym też może polegać atrakcyjność ruchu), może on pomóc w tym. by już w czasie teraźniejszym rozpoznać opór i przeciwników, gromadzić gotowości do konfliktów i nadawać kierunek wspólnemu działaniu. Będąc ruchem, dane wydarzenie posiada wsparcie z określonych stron, będąc ukierunkowane przez ceł może określać, jak nawiązywać do tego celu, a z czego należy zrezygnować. Ponadto samoopsame siebie w ponad ruchu umożliwia odczytywanie dotychczasowych wydarzeń jako historii i używam^{1 2} ich do wzmacniania sensu, niezależnie od tego, czy chodzi o sukcesy, czy porażki². To wszystko razem umożliwia systemy autoreferencyjne szczególnego typu. które poprzez wysoką gotowość na sprzeczność i konflikt mogą przejąć w społeczeństwie funkcje systemu immunologicznego.

Obowiązuje tu zasada odnosząca się do wszystkich systemów autopojctycznych. Obserwacje (operacyjne rozróżnianie) możliwe są tylko na poziomie elementów i to tylko tak. że obserwator dysponuje opisem, który realizuje zarazem autoreferencję elementów, a przez to uwidaczania ich przynależność do systemu w odróżnieniu od środowiska. Samoobserwacja również związana jest z tą przesłanką. Stąd też wyobrażenie •ruchu" jest jedynie osłabionym pojęciem formy. Jest ono jednak konieczne do tego, by wydobyć ze zdeterminowanych strukturalnie samoobserwacji systemów spoko-nych zasoby systemu immunologicznego wynikające z honitfcetu poluzowania więzi, specyfikacji i kumulacji efektów, fest też konieczne do konsolidowana tych zasobów Dopiero wtedy, gdy prowadzi to do działania, możni powmJiwć. te recepta fat zrealizowana. ponieważ tylko wtedy efacwwaht demony, czyi hMmc dzahaia. prz^ porzadkowują się do ruchu, jednak również wtedy; z pomocą Htższcj identyfikacji określonego ruchu społecznego, szybko staje się możliwa samoobserwacja tego ruchu, a to wzmacnia jego selektywność, umożliwiając mu reagowanie na samego siebie, wzrost, saułoorganizację oraz przyspieszenie bodowy i upadku². Proces ten rówmcz wpływa selektywnie na masę możliwych sprzeczności i konfliktów Uzupełnia on wzrost potencjału konfliktu, jaki wypływa z prawa, poprzez procedury zależne w mniejszym stopniu od struktury, a w większym stopnia operu jące od hot poprzez samooorganizację.

Obie formy agregującej selekcji i wzrostu sprzeczności oraz konfliktu nie pozostawiają raz jeszcze wątpliwości co do tego, jak funkcjonuje system immunologiczny Jest

1

DMlid, Sęku u²d łMMir B²»²gung SontbpMht AmfyH ia Ffcffcr m MWMr (153400. Kfih Oękśai 1966,1.41 i imil

•' por. lohn A. Vaxquez. A Ltaming Umry ej iht /twcrKaa Aaw lfcn— Me Umtm« J—aiutf Prace RnrardT 13 (1976). %. 299-314.

2

SKMgOlnJr w lamach ruchów religijnych > poŁłyctnych. o ór ■> uf śMWmh I wras² 1 ume obramować. Ulwo uwiarygodnić nami mę, Bi panda mli m byk pentfeą

■Paaalaęjmraunóaśiii—f.₎aMuraiiinahir_>.puii_l²ai|i6ira>aW#iUMbua