Obraz0047 2

94

;. i^isaomośoi ogóln?;

Dokładność wykonania części charakteryzuje się odchyleniem rzeczywistych wymiarów poszczególnych powierzchni od wymiarów nominalnych oraz odchyleniami kształtów i wzajemnego położenia poszczególnych powierzchni. Dokładność wykonania wymiarów poszczególnych powierzchni określa się tolerancjami na rysunkach roboczych części. Dokładność kształtu poszczególnych powierzchni określa stopień ich przybliżenia dc. idealnych geometrycznych powierzchni lub brył, którym one odpowiadają. Odchylenia Kształtu powierzchni współpracują-cycu z innymi częściami ( niekołowośe, nieprostoliniowość, niewalco-wość itp.) w wielu wypadkach bardziej wpływają na pracę części w maszynie-niż błędy wykonania wymiarów. Dopuszczalne odchylenia Kształtu niekiedy podaje się jakc część tolerancji wymiarów danej powierzchni, wielkości ich zaś ogranicza się normami.

Dc błędów wzajemnego oołożeniŁ powierzchni części zalicza się takie, jak: niewspółosiowość ^czopów lub otworów/, nierówneległość, nie prostopadłość j.np. osi otworu dc czoła;. Błędy te ograniczone = £ oz ęstc odpowiednimi normami inp, dla elementów obrabiarek; lub ustala się je na podstawie .ianycr. statystycznych, dla danego typu maszyn, przedmiot uważa się za obrobiony dokładnie, jeśli całkowity błąć jego wykonania A nie przekracza tolerancji £ założone; przez Konstruktora, tzn, j eśli A_w 4 o. lałkowity błąd wykonania mo postać:

A_?. *A_e tA. +    I7.i;

pozie: A.    -    błąd    obróbki,

A-    ~    błąd    nastawienia,

A_u    -    błąd    ustawienia przedmiotu.

Złaź    dorobki A_r    powstaje wskutek    tego, że ruchy narzędzia i prze

dmiotu w procesie obróbki nie w pełni odpowiadają ruchom przewidzianym schematem kinematycznym. Spowodowane to może być: s’ nieaokładaośoią oorabiarki, uchwytu, kształtowych narzędzi sKrawającycn 1 narzędzi pomiarowych, b odkształceniami sprężystymi w układzie C3E, o zużyciem narzędzi skrawających,

aarzę-

ż odiczstaKceniami cierlnymi zespołów oorabiam, uchwytu. iziŁ 1 przedmiotu.

e) błędami kształtów półwyrobu,

t) odkształceniami spowodowanymi naprężeniami własnymi.

Błąd nastawienia A zależy od prawidłowości wzajemnego położenia narzędzia i półwyrobu na początku operacji i od dokładności nastawienia obrabiarki na wymiar.

Błąd ustawienia przedmiotu A powstaje w wyniku przemieszczenia bazy ustalającej od jej położenia nominalnego. Błąd ustawienia składa się z błędu bazowania A (nazywanego również błędem ustalenia) , błędu zamocowania A i błędu położenia półwyrobu spowodowanego niedokładnością uchwytu A

(7.2)

jSłąć bazowania jest różnicą maksymalnej i minimalnej odległości ba-

zy pomiarowej (kontrolnej) od ostrza narzędzia ustawionego nawy-

Triar. Przyczyną pojawienia eię błędu bazowania jest niepokrywanie się bazy kontrolnej i bazy obróbkowej przy obróbce określonych powierzchni części. Błędy bazowania zawsze odnoszą się do konkretnego wykonywanego wymiaru przy określonym sposobie bazowania części.

Błąd położenia półwyrobu pojawia się w wyniku niedokładnego wykonania uchwytu, zużycia jego elementów ustalających i niedokładności ustawienia uchwytu na obrabiarce. Wielkość błędu położenia półwyrobu można ograniczyć odpowiednimi warunkami na wykonanie uchwytów i przez okresowe sprawdzenie użytkowanego uchwytu obróbkowego, aby nie dopuścić dc nadmiernego zużycia jego elementów ustalających.

Błędem zamocowania nazywamy różnicę między maksymalną i minimalną odległością bazy kontrolnej od ostrza narzędzia ustawionego na wymiar, powstałą w wyniku przemieszczenia obrabianej powierzchni pod działaniem siły mocującej.

Błędy zamocowanie pojawiają się wskutek* niestałości siły mocującej przy mocowaniu ręcznym, odkształcenia przedmiotu, odkształceń elementów ustalających i korpusu uchwytu, tzn. wszystkich ogniw łańcucha,przez który przekazywane jest siła mocująca. Odkształcenia te powodują przemieszczenie bazy pomiarowej półwyrobu względem narzędzia skrawającego ustawionego .na wymiar. Aby zmniejszyć błędy zamocowania. sale ca się stosować, zamiast ręcznych, zaciski pneumatyczna lut hydrauliczne. Przy obróbce partiami, w określonych warun-