Obraz(292

—    potrójne, krzyżuje się dwie linie wsobne, a otrzymane mieszaftct *.^: krzyżuje się z trzecią linią: A x B —> Fi (AB) X C; komp^J mateczny Fi bardziej żywotny, więcej nasion, mniejszy efekt hetero/jj-

—    podwójne, czyli czteroliniowe, obydwa komponenty rodzicielskiej mieszańcami pojedynczymi:

C x D CD

A x B AB x Fi

największa ilość nasion, najmniejszy efekt heterozji.

Do systemów kontrolujących zapylenie krzyżowe zapewniają mieszańcowość materiału siewnego zalicza się: kastrację ręczną, kastrację chemiczną, rozdzielnopłciowość, heterostylię kwiatów, samoniezgodność i męską niepłodność.

Wykorzystanie zjawiska męskiej niepłodności w produkcji materiału siewnego odmian mieszańcowych

Produkcja nasion mieszańcowych oparta jest na męskiej niepłodności rośBs matecznych skrzyżowanych z płodnym zapylaczem, ponieważ mieszane, heterozyjny musi być płodny. Męska niepłodność u roślin spowodowanajes działaniem czynników genetycznych i polega na wytworzeniu nieżywotnego pyłku lub niewytwarzaniu pyłku w ogóle, co występuje rzadziej. Źródłem męskiej niepłodności u roślin uprawnych mogą być spontaniczne lub indukowane mutanty, występujące w odmianach populacyjnych lub rośliny pochodzące ze skrzyżowań międzygatunkowych, albo istniejące odmiany mieszańcowe Fj tworzone na bazie linii męskoniepłodnych. Męski niepłodność może być pochodzenia genetycznego, cytoplazmatycznego lub cytopl azmaty czno- genetycznego.

Genetyczna męska niepłodność — wytwarzanie niefunkcjonalnego pyłku warunkowane jest genem recesywnym (ms), co utrudnia rozmnażanie linii męskoniepłodnej. Nie ma możliwości uzyskania 100% populacji męskoniepłodnej w hodowli mieszańca. Forma męskoniepłodna rozmn* Zana jest heterozygotycznie.

— 44