ontogeneza (1)

kończyna dolną jest zgięta, w rotacji zewnętrznej i w odwiedzeniu przyśrodkowa część kolana i stopy (zwłaszcza paluch) - odpycha się od podłoża; pięta w tym czasie znajduje się w górze.

Ryc. 100 Wzorzec pełzania zawiera takie składowe ruchu, które występują

podczas chodzenia - zaznaczona propulsja

Szczególną rolę podczas pełzania odgrywają takie elementy jak: przenoszenie ciężaru ciała na stronę obciążoną aktywne odpychanie się łokciem od podłoża

-    odepchnięcie z palucha, gdyż stanowi przygotowanie do fazy odbicia podczas chodzenia (propulsja)

kontakt stopy z podłożem jeszcze bez obciążenia - odwrażliwienie i przygotowanie stopy do utrzymywania ciężaru ciała; stabilizacja w stawie skokowym

praca obu obręczy po diagonalnej, czyli doświadczenie w zakresie dyso-cjacji między obręczami oraz doskonalenie ruchów rotacyjnych tułowia.

W trakcie prawidłowych czynności lokomocyjnych dziecko zawsze doświadcza - w każdym sposobie lokomocji tych samych elementów tylko w coraz to wyższych pozycjach - począwszy od przetaczania na brzuch, poprzez pełzanie, czworakowanie, a skończywszy na chodzie.

Podkreślić tu należy takie elementy jak:

przenoszenie ciężaru ciała związane z wydłużaniem i skracaniem stron ciała

-    doskonalenie reakcji nastawczych

-    doskonalenie reakcji równowagi doskonalenie ruchów rotacyjnych przygotowanie stopy do przyjęcia funkcji podporowej.

Dziecko w omawianym okresie rozwojowym z pozycji supinacyjnej może siadać trzymając się oburącz podpory (np. poręczy w wózku). Reakcje równowagi w pozycji siadu nie zostały jeszcze w pełni wypracowane, ale dziecko chętnie utrzymuje tą pozycję zwłaszcza podczas spaceru (z przyczyn poznawczych) obserwując otoczenie. Możliwość uzyskania tej pozycji świadczy o dalszym rozwoju integracji napięcia mięśni zginaczy i prostowników posturalnych i jest przejawem kolejnej wersji „podstawowego wzorca ruchu”. Jeśli dziecko prawidłowo rozwija podstawowy wzorzec ruchu - stopniowo dąży do opanowania prawidłowej pozycji stojącej, gdyż istotą tego wzorca jest prawidłowa dystrybucja napięcia posturalnego.

Ryc. 101 Siadanie z trzymaniem podpory jako przejaw kolejnej wersji podstawowego wzorca ruchu

Zanim dziecko samodzielnie usiądzie wykonujemy w 7 miesiącu życia próbę posadzenia dziecka - powinno siedzieć kilka sekund z podporem z przodu na kończynach górnych i z tułowiem pochylonym do przodu.

Niemowlę z pozycji pronacyjnej pod koniec omawianego okresu podejmuje pierwsze próby unoszenia tułowia i miednicy do góry opierając stopy i dłonie na podłożu. Początkowo wykorzystuje do tej umiejętności STOS, czasem opiera się głową o podłoże - co daje mu lepszą stabilizację ciała. W tym czasie prostuje kończyny dolne i unosi miednicę do góry, stopy ustawione są na podłożu i zgięte grzbietowo. W momencie spoglądania w górę - prostuje kończyny górne i miednica opada na podłoże, może wtedy przejść do wzorca pływania. Próby te stanowią pierwsze doświadczenia unoszenia środka ciężkości nad płaszczyznę podparcia. Kontrola ciała jest jeszcze niewystarczająca, aby utrzymać miednicę ugory.

105