Oresteja 3

168 Oresteja

ATREUS I T1ESTES]. Jakiś czas potem Atreus zaprosił Tiestesa na ucztę i pmliil.....

do zjedzenia upieczone ciała jego własnych dzieci. Tiestes przeklął wtedy nu nn i potomków Atreusa. Ajgistos, który cudem uratował się przed okrutnym posiępl < m Atreusa, poprzysiągł zemstę i oto teraz dokonał jej, pomagając Klitajmestrzc u oilil ciu Agamemnona.

Teraz Ajgistos zamierza poślubić Klitajmestrę i przejąć władzę w Argos. I b/<><I. nik Chóru przepowiada mordercom Agamemnona zgubę: przeto przy życiu |m,u m! syn zabitego, Orestes. Rozwścieczony słowami Przodownika Ajgistos chwyta min < A ręki i, o mały włos, nie dochodzi między nimi do walki. Interweniuje Klitajmi uli . która odcięga Ajgislosa do pałacu, wypowiadając na zakończenie harde słowa: ..'/i -nie trwóż! My tu pany! / Nikt nas stąd już nie wypłoszy!” (sir. 68).

TRYLOGII CZĘŚĆ DRUGA: OFIARNICE (CHOEFORY)

Bohaterowie:

Klitajmestra (Klytaimestra) — wdowa po Agamemnonie, po zamordowaniu męża poślubiła Ajgistosa.

Aigistos (Aigisthos) — dzięki ślubowi z Klitajmestrę został władcę Argos.

Elektra — córka Agamemnona i Klitajmestry.

Pyiades - przyjaciel Orestesa.

Orestes - syn Agamemnona i Klitajmestry, przybył do Argos, by pomścić śmicn ojca.

Kilissa — niańka Orestesa.

Odźwierny

Shiga

Chór służebnic domu Klitajmestry

oraz: lud, służba Klitajmestry

Miejsce akcji: Argos (UWAGA! W mitologii greckiej rzecz rozgrywa się w Mykenach, Ajschylos przenosi arenę zdarzeń do pobliskiego Argos. Agamemnon był władcę obu tych miast, położonych w tej samej krainie, Argolidzie).

Prolog

Na placu przed pałacem królewskim w Argos znajduje się grób Agamemnona. W momencie rozpoczęcia akcji nad grobem stoję osiemnastoletni Orestes (syn Agamemnona) i towarzyszęcy mu przyjaciel, Pyiades (syn króla Kryzy, gdzie Orestes znalazł schronienie po popełnionej przez Ajgistosa i Klitajmestrę zbrodni na Agamemnonie). Orestes modli się do Hermesa, wspominajęc swoje życie na wygnaniu i cel, jaki przyświeca jego przybyciu do Argos: pomszczenie śmierci zamordowanego Aga-mcinnona, przejęcie władzy i odzyskanie tym samym królewskiego berła, znajduj ące-j',u się dziś w nieprawych rękach. Składa na grobie ojca pukiel swoich włosów — ma In być dowód złożenia przysięgi zemsty, którą nakazał mu Apollo.

Parodos

Nad grobem pojawia się Chór złożony z piętnastu płaczek. Jest wśród nich Elek-Ira, siostra Orestesa, a tym samym córka zabitego Agamemnona. Chór śpiewa pieśń żałobną, opłakując spoczywającego w grobie monarchę. W pieśni mowa też o zemście: „ Wróżbitów orzekł głos, / że w zmarłych grobie i Drży żądza krwi ” (str. 73). Popełniony w pałacu mord jest wołaniem o pomstę.

Epeisodion pierwsze

Odzywa się Elektra, która prosi towarzyszki-płaczki o radę. Dziewczyna czuje tragiczne rozdarcie: wszak przychodzi na grób ojca zamordowanego przez własną żonę, a jej matkę! Przodownica Chóru doradza Elektrze, aby nie zapominała o tych, „którzy mord spełnili”, oraz by sprowadziła Orestesa dla pomszczenia krwawej zbrodni.

Posłuszna słowom Przodownicy Elektra modli się do Hermesa, prosząc, by pomógł w dokonaniu sprawiedliwej zemsty. W czasie modlitwy dziewczyna spostrzega na mogile pukiel włosów - rozpoznaje w nich włosy Orestesa - to znak, że jej brat nie zapomniał o zemście.

Na potwierdzenie przypuszczeń Elektry zjawia się sam Orestes. Rodzeństwo wita się, ale radość ze spotkania przesłania fatalny los, ciążący nad ich rodem (Orestes mówi do siostry: „Powściągnijzbytnią radość, niech się opamięta! / Najbliżsi wszak na naszą uwzięli się zgubę”, str. 82). Orestes woła do Zeusa, żaląc się na ich los - dwojga pozbawionych ojca półsierot, zbyt słabych, by od razu zaprowadzić porządek w zdeprawowanym pałacu królewskim. Młodzieniec wspomina straszne przepowiednie, w których Loksjas (czyli Apollo — bóg wyroczni) „po kilka razy / Pogroził groźbą zemsty, jeśli nie uśmiercę / Zabójców' rodziciela, bo — mord na mordercę!” (str. 83). Orestes znajduje się w sytuacji bez wyjścia: musi — w obawie o swą własną duszę — pomścić ojca. Chór zachęca syna Agamemnona do działania: „Zabity twój ojciec czeka, / Czy zemsta już niedaleka: / Ku zemście, o synu mój, dąż!” (str. 84). Wszak bogowie domagają się ukarania morderców, przede wszystkim Apollo, a ponadto „Mściwy po świecie brzmi erynii głos” (str. 86).

Orestes i Elektra na grobie ojca składają uroczystą przysięgę: nie spoczną, dopóki nie dokona się zemsta (Orestes: „Tak, krew za krew. / Tak, morderstwo pomści mord”, str. 88). Przy okazji rodzeństwo dowiaduje się od Przodownicy Chóru, że Klitajmestrę dręczą nocne koszmary. Minionej nocy miała na przykład sen, w którym zrodziła smoka, a gdy chciała go nakarmić, z jej piersi wraz z mlekiem wytrysnęły czarne strugi krwi. Orestes, który w postaci wyśnionego przez Klitajmestrę smoka dostrzega siebie, dzieli się z Ełektrą swoim planem pomszczenia ojca. Razem z Pylą-