P1020356

Rozdział XI

Tadeusz Kowalak, Ewa Leś

KWESTIA UBÓSTWA

Definicja i kryteria ubóstwa

Ubóstwo, podobnie jak inne pojęcia z zakresu nauk społecznych, nie posiada jednoznacznej definicji. Określa się je zwykle jako stan, w którym jednostce czy grupie społecznej brakuje środków na zaspokajanie podstawowych potrzeb, uznawanych w danej społeczności za niezbędne.

Ubóstwo jest pojęciem relatywnym. Ktoś jest ubogi w stosunku do kogoś innego, żyjącego w tym samym lub innym — szeroko lub wąsko rozumianym — środowisku, w tym samym lub innym czasie i przestrzeni. Współczesny człowiek zaliczany do kategorii ubogich w Stanach Zjednoczonych uchodziłby za średnio zamożnego w Indiach, a za bogacza w wielu krajach czarnej Afryki. Człowiek zaliczany w Stanach Zjednoczonych do ubogich w latach 60., kiedy Lyndon Johnson wypowiadał wojnę ubóstwu, uchodziłby w najtrudniejszych latach wielkiego kryzysu gospodarczego za nieźle się mającego.

Ża terminem „podstawowe potrzeby" kryją się — poza wyżywieniem, którego niezbędności nikt nie kwestionuje — takie potrzeby, jak ubranie, mieszkanie, zachowanie zdrowia, uzyskanie wykształcenia, uczestniczenie w świadczeniach kulturalnych, a ogólnie możliwość godnego życia. Gdyby przy formułowaniu definicji ubóstwa uwzględnić jeszcze czynnik psychologiczny — a w szczególności sprawę po-