P1050253

P1050253



Miroslav Ćervenka 88 [8]

Standardowym jądrem mało rozczłonkowanych paradygmatów narracji jest, jak to sobie łatwo wyobrazić, imię własne działającej postaci. Obok niego podobną funkcję pełnią zaimki osobowe, w naszych językach w strukturze powierzchniowej powszechnie opuszczane. Ale nawet w wypadku bezimiennych bohaterów, oznaczonych za pomocą apelatiwów, spotykamy się z ciekawą standardyzacją nazywania: jakby apelatiwum znaczeniowo „degenerowało się” w imię własne. Jest to przede wszystkim poglądowy dowód zmierzania tekstowych paradygmatów narracji do monotonii. Tak np. w opowiadaniu J. Kopty tematyczne następstwo związane z postacią pewnego zagadkowego mężczyzny jest na początku, przy eksponowaniu postaci, tworzone przez tematy: ktoś, mężczyzna, biały pyl, który go okrywaI, cudzoziemiec, okularnik, zamaskowany, ale później z małymi odstępstwami ustala się nazwa jeździec, nie pasująca właściwie do prowadzenia auta, które stało się podstawą ej wyboru; poza tym używa się tej nazwy także w wypowiedzeniach, w których nie chodzi bynajmniej o prowadzenie auta. Jest to całkowite przeciwieństwo przykładów z naszych poprzednich analiz poezji i prozy poetyckiej Bfeziny, gdzie nazwa każdego tematu była w zasadzie współwyznaczana przez semantykę odpowiedniego rematu, znaczeniowo pośredniczyła między tym rematem a ogólnym hipertematem tekstu.

3.3. W prozie narracyjnej w taki właśnie sposób tworzą się chwilowe konwencje, porozumienie między mówiącym a słuchaczem, ażeby dowolny element mógł być bez trudu, z minimalnym nakładem energii stematyzowany. Motywacją jest nie tylko wymaganie zwięzłości i przejrzystości. Powtarzanie nazw matka, dziecko lub np. dziewczyna, młodzieniec w prozie, którą analizowaliśmy, podkreśla w rzeczywistości i w postaciach określone elementarne stosunki ludzkie. Owo powtarzanie działa chyba analogicznie do pisania niektórych wyrazów dużą literą — jak u sym-bolistów. Stałe epitety przyłączane do nazw postaci wtórnie zwracają naszą uwagę na ich określony aspekt. Stosunkowo obszerne charakterystyki społeczne, np. oznaczenie urzędowych godności, które ze świadomie natrętną konsekwencją przypisywał imionom bohaterów wybitny czeski prozaik Kareł Polaćek, pełnią swoją rolę przy ironicznej ewokacji pseudowartościowych hierarchii pewnych warstw społecznych. A. Wierzbicka pokazała kiedyś, że w takich wypadkach chodzi raczej o cytat niż o deskrypcję. Rzeczywiście, we wszystkich przytoczonych przykładach znów dochodzimy do sfery metatekstowej aktywności implikowanego podmiotu dzieła. Jednak w przeciwieństwie do liryki aktywność ta opiera się na monotonii, a nie na różnorodności w nazywaniu tematu; nie jawi nam się więc otwarcie jako językowa aktywność mówiącego, lecz maskuje się nazwami, które ani swoją deno-. tacją, ani także swoim znaczeniem w żaden sposób nie wykraczają poza sferę świata przedstawionego, a więc poza płaszczyznę tekstu przedmiotowego.

Istnieją wszakże prozatorskie utwory narracyjne, w których rzecz przedstawia się odwrotnie, ale są one właśnie pod silnym wpływem liryzmu i intuicyjnie bywają charakteryzowane jako proza „liryczna” lub „liryzowana".

3.4. O ile w liryce obserwowaliśmy osłubienie kontrastu między tematem a rematem spowodowane przez stosunkowo wysoką informucyjność każdej nowej nazwy


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
P1050254 88 [8] Miroslav Cermka Standardowym jądrem mało rozczłonkowanych paradygmatów narracji
P1050246 M (ROSŁAV ĆERVENKA (Praha, ĆSRS) AKTUALNE ROZCZŁONKOWANIE ZDANIA W PROZIE ARTYSTYCZNEJ 1. P
P1050249 84 Miroslav Ćervenka[4] [on] [on] f V Stoki    obniżały sic (R3 środku póT^
P1050260 Miroslav Ćervrnk. 94
Biotechnologia 2sem biofizyka ksero Odchylenie standardowe dla mało licznej próby (n<30) oblicza
87.    Standardy emisyjne 88.    Standardy jakości gleby 89.
File0588 Wskaż, gdzie jest dużo kurcząt. Pokoloruj je. Wskaż, gdzie jest mało grzybów, ile ich jest?
uwagę, że tworzenie zgodnych ze standardami jakości (SCORM) kursów było również -podobnie, jak tworz
Slajd15 (112) Struktura warstw w systemieBluetooth W standardzie Bluetooth, oprócz komunikacji radio
IMG 38 as f 88    CxęSć i, roidziat IX odbywa się prawideł i pamięć nic innego nie je
IMGD rozdział drugi 88 mogą oni oglądać wszystkich odcinków, to jest bardziej prawdopodobne, że będą
88 Aima Mempel-Śnieżyk Celem ogłaszanych konkursów jest realizacja projektów z zakresu pobudzania i
higiena2 88 Podstawy ekotoksykologii Końcowym etapem rozwoju nowotworu jest progresja, czyli „zczłoś
img4 (3) Wersje HTML Język HTML jest standardowym systemem formatowania dokumentów używanym w sieci

więcej podobnych podstron