P1120442 resize

omawianych muszli, jak. np. Cypraea panthmrina, znane nam tylko ze sta* nowtsk rzymskich. wytkpująardwnonad Morzem Czerwonym, jak ł w Zatoce perskiej- Znalezienie muszli Kauri w przytłaczającej większości na Pomorzu nasuwa przypuszczenia, te dostały się one tam od strony morza, skąd kierowano Je w dolinę Wierzycy i Raduni. gdzie głównie występują

Hyc X Ubirm, pow. CdMMk. Górna o# popielnicy twarzowej. Na kolczyki nanizano m. in dwie muszle Kauri

(por. mapę). Mielibyśmy w tym wypadku jeszcze jedno potwierdzenie na wyzyskiwanie w okresie halsztackim drogi śródlądowej wzdłuż Laby i morskiego szlaku wzdłuż południowych brzegów Bałtyku, co z kolei pośrednio ponownie przemawia za prawdopodobieństwom poprzednio wysuniętej tezy. głoszącej znaczenie bursztynu znad ujścia Wisły w ówczesnej wymianie towarowej.

Penetracja wymienna kultur południowej Europy na teren Polski jest w yardzie uchwytna już od epoki brązu i trwa aż do okresu rzymskiego włącznie. Szlak wymienny południe — północ, przebiegający od północnej Italii poprzez Alpy, Dunaj, Niemcy lub Czechy i Polskę do Bałtyku, ma starą tradycję, a szczególne jego nasilenie przypada wiośnie na okres hal-■retaefc* oraz okres rzymski i trwa bez mała tysiąc lat. Nigdy przedtem ani nigdy potem kontakty te nie były tak wyraźne. Wielkie znaczenie posiadał w nich bursztyn nadbałtycki.

Można stwierdzić, te wyroby italskie, zwłaszcza naczynia metalowe produkowane na terenie Polskr w pracowniach villanowakich i etruskich,

_w UUmuwW i Wwpoaototriacfc te pote. wrJhcraiMUm, „Rocznik Gdański”, t. 17/10: IBSaiSOS. i 286 (mapka) I 283. przypis 15 (wykaz): por. też hasło: G«ld, (w:) Realłesi-kom d- Vor0#acJi*cJtf*. t. IV, CS. I. S 210.

nic przekraczały w zasadzie Unii Noteci, gdyż na Pomorzu znamy zaledwie jeden egzemplarz naczynia metalowego (situll). znaleziony w Grabowic w pow. kośclcrskim (ryc. 3). Sltula ta znajduje swoje odpowkdnkl w kulturze vlllanowskiej, gdzie produkowano je w je) starszej fazie rozwojowej (faza Benacci 1I^,%).

Ryc. 3. Grabowo, pow Kościerzyna. Wiadro brązowe tzw. zł tuła

Drugim przedmiotem metalowym, którego rodowodu należy szukać na terenie Italii, jest zapinka żelazna (niezachowana), odkryta przed wojną w grobie nr 40 na cmentarzysku kultury pomorskiej w miejsc. Nlebędzino, pow. lęborski¹¹. Z zachowanych danych archiwalnych wynika, że zapinka ta (por. ryc. 4) posiadała od strony wewnętrznej kolec oraz pochewkę dla kolca (utrąconą). Typologicznie można by uznać ją za młodsze ogniwo rozwojowe łużyckich zapinek okularowatych oraz nieco późniejszych zapinek typu tłukomsłćego, wzorowanych na okazach południowoeuropejskich (ital-

1

   buka. Importu italskie.... i U l o. zamieszcza uwagi na lemat analogicznych •itul italskich, znalezionych aa obszarze kultury łużyckiej w Polsce.

*    Archiwum Muzeum Archeologicznego w Gdańsku.