Komórki z niską aktywnością metabloiczną mają mitochondria ortodoksyjne (o konfiguracji ortodoksyjnej). Mitochondria te charakteryzują się niewielką liczbą grzebieni i niską gęstość elektronowa matrix. Występują w komórkach starzejących się, niezróżnicowanych.
Zależność funkcji komórki od morfologii mitochondriów.
Mitochondria komórek steriodooennych- niektóre etapy syntezy hormonów odbywają się w mitochondrium. W tych kom., mitochondria mają cewkowate lub tubulame grzebienie mitochondrialne. Wysępują w kom. kory nadnerczy, kom. pęcherzyka jajnikowego i ciałka żółtego.
Mitochondria brunatnej tkanki tłuszczowej- okrągłe z gęsto ułożonymi grzebieniami, znaczna zawartość cytochromu. Mają mało syntazy ATP. Ponieważ główną funkcją nie jest wytwarzanie ATP, lecz wytwarzanie ciepła. W mitochondriach następuje przekształcenie energii uwalnianej podczas transportu elektronów przez łańcuch oddechowy, w ciepło. Odbywa się to dzięki obecności termogeniny.
Termogenina jest białkiem błony wewnętrznej, tworzy kanały jonowe przepuszczalne dla protonów- białko rozprzęgające. Komórki posiadające termogeninę wytwarzają więcej energii cieplnej kosztem spadku produkcji ATP.
Zwierzęta zapadające w sen zimowy wykorzystują termogeninę do podtrzymania temperatury ciała.
Mitochondria patologiczne
Mitochondria zwakuolizowane- Może dojść do wakuolizacji mitochondriów, czyli obrzmienia i pęcznienia, wskutek nagromadzenia w nich wody. Takie mitochondria wykazują zanik matirx, dezintegrację grzebieni, peryferyczne ułożenie w komórce, w skrajnych przypadkach przerwanie błon. Mogą się tworzyć w przypadku zatruć organizmu, przy zakażeniach wirusowych.
Mitochondria wytwarzające struktury mielinopodobne. Zanik grzebieni, zanik matrix. Mogą się tworzyć w starzejących sie komórkach i w przypadku niektórych zatruć.
HyDertroficzne. Hypertrofia polega na zwiększeniu liczby i wielkości mitochondriów w komórce, grzebienie ciasno upakowane, pojawiają się osmofilne ziarnistości w obrębie macierzy. Tworzą się w komórkach martwiczych, przy deficycie niektórych składników pokarmowych, przy chorobach degeneracyjnych ośrodkowego układu nerwowego.
małe o dużej gęstości elektronowej, z cechami regresji. Mogą się tworzyć w kom. martwiczych.
Mitochondria z duża liczba gęstych elektronowo ziarnistości w matrix. Powstają w wyniku kalcyfikacji- procesów, które zachodzą głównie w komórkach martwiczych, mogących się tworzyć w mięśniu sercowym przy niedotlenieniu, zawale lub w komórkach wątrobowych przy zatruciu czterotlenkiem węgla.
Mezosomy- odpowiednik mitochondriów w komórkach prokariotycznych.
Procesy metaboliczne w mitochondriach.
W mitochondriach następuje utlenianie rożnych związków i substancji chemicznych. Najczęściej utlenianiu ulegają węglowodany i lipidy. Procesy utleniania zachodzą w matrix. Prodkuktem utleniania tych substancji jest acetylo- CoA, włączany następnie do cyklu Krebsa. W matrix dochodzi do utlenienia pirogronianu, kwasów tłuszczowych.
W wyniku glikolizy powstają 2 cząsteczki ATP, 2 cząsteczki pirogronianu. Pirogronian- cz. trójwęglowa, w warunkach beztlenowych z pirogronianu powstaje kwas mlekowy. W warunkach tlenowych powstaje acetylo-CoA.