P3190470

TB

W tej sytuacji jest raczą zrozumiałą. *e sporadyczne dawniej głosy krytykujące dotkliwe nieprawidłowości rozwoju miast uległy pomnożeniu i nasileniu w miarą gwałtownego narastania niedostatecznie kontrolowanych procesów urbanizacyjnych. Krytycy miasta kierowali swe ataki przede wszystkim przeciw;

-    zagrożeniu biologicznych warunków życia człowieka w miastach w ogóle , zaś w rejonach sOnJe uprzemysłowionych w szczególności.

-    zjawiskom patologii społecznej jako ubocznemu produktowi procesów

urbanizacyjnych.*²

Nic więc dziwnego, że ten okres w historii urbanistyki nazwano “erą paleotechniczną". Zaczęła dojrzewać świadomość konieczności dokonania zasadniczej reformy budowy miast Koncepcje byty bardzo zróżnicowane. Jednym z pierwszych autorów schematu zakładającego radykalne odejście od dotychczasowych uświęconych wzorców był Artur Soria y Mata. który rzucił hasło zakładania miast linearnych o kształcie długich i wąskich pasm zabudowy towarzyszącej wiązkom arterii komunikacyjnych /ryc. 58/.

Kye. 59. A.Soria y Mata - miasto linearne, prototyp późniejszych

układów pasmowych

by martwych zabytków dawniejszych, bardziej humanistycznej kultury nie dawały mieszkańcom żadnych życiowych możliwości prócz nieustannego, codziennego trudu przy nudno J,monotonej pracy w ponurym otoczeniu. Życie w tych nowych ośrodkach przemysłowych była puste 1 barbarzyńskie, a rozbrat z przeszłością całkowity. Ludzie żyli l umierali nie widząc nic poza kopalnią węgla czy przędzalnią bawełny, w których spędzlali od H do 16 godzin dziennie. Żyli Ł umierali bez wspomnień 1 nadziei* /UMuntford/.

"Jedna tylko ulica o szerokości 500 m I długości* jaka będzie potrzeb-na - oto miasto przyszłości* na którego skrajach będę mogły bjć Kędy ks 1 Petersburg* Pekin 1 Bruksela" - pisał Soria w 1802 r. Wkrótce przystępiono do realizacji pierwszego miasta linearnego na peryferiach Madrytu. Wzdłuż arterii komunikacyjnych {Jezdnia centralna i Jezdnie lokalne, torowiska tramwajowe* pasma doa rowerzystów 1 pieszych/ wyznaczono tereny dla zabudowy Jednorodzinnej ' o kęcznej szerokości 2 x 200 ms pasma mieszkaniowe miały sęsladowaó ze stumetrowymi pasmami parkowo-leśnymi izolujęcyml od leżęcych nazewnętrz pasm terenów rolnych 1 przemysłowych. Z 5O-kilomotrowogo pasma zabudowano tylko S-kilomotrowy odcinek obsługiwany poczętkowo przez tramwaj konny* później przez kolej parową, wreszcie tramwaj elektryczny.

Z różnych powodów realizacja wypaczyła pierwotne założenia autora* niemniej koncepcja Soria y Mata stała się zaczynem późniejszych ulepszonych układów pasmowych* któro nwet obecnie mogę być przydatne.

Do dzisiaj sę żywe - odpowiednio zmodyfikowane — Idee m 1 a e-t a — o grodów zaprezentowane w 1899 r. przez angielskiego działacza społecznego Ebtnozora Howarda* który wychodząc z założenia* że mieszkańcy wsi przyclęgani przez wielkie miasta za-fcięję w nich fatalne 1 coraz pogarszajęco się warunki, zaś same miasta rozprzostrzeniaję się coraz bardziej*) zaproponował budow^ miast-ogrodów pozwalajęcych na "zespolenia wszystkich dobrych stron najbardziej czynno go żyda miejskiego z całym pięknem 1 wszystkimi przyjemnościami wsi". Wielkość zaludnienia c miast-ogrodów miała być ograniczona do 32 tys. mieszkańców. Sześć takich miast satelitarnych miało otaczać miasto centralne dla 58 tys. mieszkańców. Miasta te nfe miały być powiększane; w razie potrzeby należało zakładać następne miasta*

Poszczególne miasta-ogrody miały być połęczone ze sobę i z regionem za pomocą szybkich połęczeń kolejowych 1 drogowych* co zapewniałoby mieszkańcom możliwość korzystania z urzędzeń wielkomiejskich.

Istotnym ołomentem koncepcji Howarda było otoczenie miast-ogrodów pięciokrotnie od nich większymi terenami uprawa. Działki budowlane w miastach-satelltach miały być niewielkie /ok. 280 m /*, natomiast znacs-no obszary miały zajmować parki I zieleńce publiczne* w tym wielki