Przyczyn ekonomicznych tej sytuacji jest wiele, niemniej za najważniejszą uznaje się możliwość szybkiego uzyskania środków pieniężnych przez wierzycieli (sprzedawców-dostawców lub usługodawców). Skorzystanie z usług factora sprawia, że sprzedawca czy usługodawca może otrzymać należną mu kwotę (pomniejszoną o prowizję dla factora), zanim stanie się ona wymagalna. Przedsiębiorca unika również w ten sposób różnego rodzaju możliwych komplikacji związanych ze ściągalnością należności, a szczególnie z możliwym zwlekaniem przez dłużnika z zapłatą. Uzyskane wcześniej od faktora należności sprzedawca bądź usługodawca może zaangażować w dalszy obrót gospodarczy, co znakomicie zwiększa jego aktywa i rekompensuje wielkość prowizji, którą uiścił factorowi. Factoring jest korzystną formą zarządzania środkami finansowymi w przedsiębiorstwie. W warunkach gospodarki rynkowej, korzystanie z factoringu jest wskazane dla firmy szczególnie w przypadku, gdy:
- ma ona stałych odbiorców towarów i usług,
- chce zdyscyplinować dłużników do terminowego wywiązywania się z płatności,
- nie dysponuje odpowiednim zabezpieczeniem niezbędnym przy ubieganiu się o kredyt,
- ma nierównomiernie rozłożone w czasie zapotrzebowanie na środki pieniężne (okresowe),
- zależy jej na dokładnym planowaniu wpływów i wydatków,
-ponosi znaczące koszty administracyjne z tytułu udzielanych kredytów kupieckich,
- chce mieć szybki dostęp do środków pieniężnych.
Przesłanki te wskazują, że factoring jako sposób finansowania - wraz z rozwojem gospodarki rynkowej - będzie coraz popularniejszą formą wspomagania płynności finansowej przedsiębiorstw.
W literaturze przedmiotu podkreśla się, że factoring nie stanowi panaceum na wszystkie gospodarcze, a zwłaszcza finansowe, kłopoty przedsiębiorstwa. Korzystanie z factoringu powinno być zatem poprzedzone stosownym rachunkiem ekonomicznym, który pokaże, czy w danej sytuacji finansowej i ekonomicznej przedsiębiorstwa korzystne jest zawarcie umowy factoringowej, czy też taka umowa nie przyniosłaby większych korzyści(10, s. 18).
Przedsiębiorca decydując się na skorzystanie z instytucji factoringu, rezygnuje z pewnych funkcji, które zazwyczaj wykonuje jako zorganizowany podmiot gospodarczy. Funkcje te są przejmowane i udoskonalane przez factora, czyli podmiot