PICT6409

Przy pięciu kategoriach odpowiedzi można ustalić punktację od | _d przypisując 5 punktów odpowiedziom ..zdecydowanie zgadzam sic” i j ⁵-odpowiedziom ..zdecydowanie nie zgadzam się . przy pytaniu pozytywny,,,

5 punktów odpowiedziom ..zdecydowanie mc zgadzam się” i 1 _pu„kt _0<1    *

d/iom .zdecydowanie zgadzam się" pr/y pytaniu negatywnym

Niekiedy w badaniach pedagogicznych wykorzystuje się tzw. skale mi_c nc: przymiotnikowo cyfrowe, w których przyporządkowuje się danemu p_r/v‘ mielnikowi określoną cyfrę. I tak np.. dla określenia częstotliwości pizygo_l(nv; nia się ucznia do lekcji, można zastosować 5 lub 7 stopniową skalę mieszaną: ’

Przygotowanie ucznia do lekcji

7    6    5    4    3    2    |

l    I    I    I -1-1-1

Zawsze Bardzo Często Średnio Rzadko Bardzo Nigdy często    rzadko

Omówione skale spełniają swoją rolę tylko wówczas, gdy są właściwie skonstruowane i odpowiednio wykorzystane w praktyce. Dlatego należy zachować daleko idącą ostrożność pr/y ich opracowywaniu i stosowaniu w badaniach pedagogicznych.

7.5. Poziom pomiaru

Ponieważ wykorzystane do pomiaru liczby i mierzone właściwości empiryczne (wskaźniki zmiennych) muszą być izomorficzne (izomorfizm oznacza podobieństwo), można wyróżnić różne sposoby pomiaru. Niekiedy zamiast terminu sposobu pomiaru używa się terminu „skala” Wyróżniamy cztery podstawowe sposoby pomiaru: nominalny, porządkowy, interwałowy i ilorazowy fCh. i D. Nachmias 2001, s. 172].

a) Pomiar nominalny

Pomiar nominalny jest najniższym poziomem pomiaru. Polega on na przyporządkowaniu badanym osobom, rzeczom, zjawiskom liczb oznaczających ich przynależność do rozłącznych kategorii. Liczby tworzą skalę nominalną, która służy identyfikacji jednostek lub właściwości określonego zbioru, np. uczniów w dzienniku, studentów wg kierunku studiów, książek w bibliotece, ilp. Skala nominalna może być skalą dwudzielną lub wielodzietną. Za pomocą liczb np. 1 i 2 można poklasyfikować zmienną, jaką jest płeć na: mężczyzn i kobiety. Liczba „1" reprezentuje mężczyzn a liczba „2” kobiety Ta sama populacja może zostać poklasyfikowana ze względu na pochodzenie społeczne: np. robotnicze -reprezentowane przez liczbę „3", chłopskie przez liczbę „4”, inteligenckie przez

na -----

pochodzeń..-.: ro,x..,m,c. ™,<,_PSk,c. .„.cligenckic, ,nnc. oto

żaden obiekt mc może zostać zal.czony do więcej _m do jedne!    ......

W badaniach pedagogicznych skale nominalne sa czcs.o . ^b iż pfeion. pomian. na tej skali jest bardzo niski, gdyż „i_c można nTlhchdZ nywać prawe żadnych dz,a!a„ arytmetycznych. Działania arytmetyce » ,% skali ograniczają się do zliczania jednostek danej klasy , obliczania na tó Z stawie proporcji, odsetek ezy wartości modalnej. Skalę nominalna okreśL następujące aksjomaty

Albo

Jeżeli

Jeżeli

a b albo a #* b; a ⁿ b to b » a; a b i b - c lo a c

b) Pomiar porządkowy (skala rangowa)

Zmienne, które można nie tylko klasyfikować, ale także logicznie porządkować ze względu na określone relacje, to miary porządkowe. Pozwalają one szeregować obiekty, rzeczy, zjawiska wg ważności czy miejsca w szeregu. Dany przedmiot w zbiorze przedmiotów może być uporządkowany rosnąco bądź malejąco. zależnie od potrzeby lub wielkości danej cechy. 1 tak dla przykładu można uporządkować uczniów wg wzrostu: wysoki, średni, niski czy wg ich aktywności: „bardzo aktywny”, „aktywny”, „średnio aktywny", „mało aktywny", „pasywny". Skala porządkowa nie podaje jednak dystansu między pozycjami danego zjawiska, lecz pozwala jedynie stwierdzić, że zjawisko „a” jest > lub < oo „b” a to, z kolei jest > lub < od „c”. Proces porządkowania elementów danego zbioru uważa się za skończony, gdy wszystkie jednostki danej zbiorowości, tj. wszystkie przedmioty zostaną uporządkowane ze względu na przyjęte w badaniach kryterium. Ilość stopni na skali porządkowej może być większa bądź mniejsza, co uzależnione jest od intensywności nasilenia zjawiska lub wielkości danej cechy. Skala natężenia uczuć rodzicielskich wobec dzieci może mieć np. trzy stopnic: „silne", „obojętne", „słabe", ale może mieć pięć ezy więcej stopni: „bardzo silne". „silne", „obojętne", „słabe", „bardzo słabe". Przy pomiarze porządkowym nic posługujemy się żadną określoną jednostką miary. l iczby służą jedynie do uporządkowania obiektów. Określa się je wartościami rango mini (ranga to kolejność). Jeżeli przejaw nasilenia jakiejś cechy w 1 badaniu był mały. w 11 większy, a w III największy, to przyporządkowujemy tej cesze wartości 1; 2;

135