IMG186 (2)

stopniu ograniczona. Można ustalić trzy kategorie pomocników:

1.    Pomocnicy uniwersalni, zdolni do realizacji — w określonej formie — wszystkich pięciu funkcji pomocnika. W naszym materiale takim pomocnikiem okazał się tylko koń.

2.    Częściowi pomocnicy, którzy zdolni są do realizacji niektórych funkcji, ale — uwzględniając całokształt danych — nie realizują wszystkich pięciu funkcji pomocnika. Są to różne zwierzęta, oprócz konia, duchy, wyłaniające się z pierścienia, magicy itp.

3.    Specyficzni pomocnicy, wykonujący tylko jedną funkcję. Należą do nich tylko przedmioty. Tak np. kłębuszek służy tylko do przewodnictwa, miecz samosieczny — zwycięstwu nad wrogiem, gęśle samogrające — do wykonania zadania zleconego przez królewnę itd. Widzimy więc, że środek magiczny jest tylko częściową formą magicznego pomocnika.

Należy także nadmienić, że bohater często radzi sobie bez żadnych pomocników. Jest jak gdyby pomocnikiem sam dla siebie. Gdybyśmy jednak zbadali atrybuty postaci działających, łatwo można byłoby wykazać, jak w tych wypadkach przechodzą na bohatera nie tylko funkcje pomocnika, lecz również jego cechy. Jednym z najważniejszych atrybutów pomocnika jest jego wieszcza mądrość; takim pomocnikiem bywa wieszczy koń, wieszcza żona czy mądry chłopiec. Cecha ta przy braku pomocnika przechodzi na bohatera. Otrzymujemy obraz wieszczego bohatera.

Pomocnik czasem także wykonuje funkcje, które są specyficzne dla bohatera. Poza zgodą na przeciwdziałanie (C) specyficzną dla niego jest tylko reakcja na działania donatora. Tu jednak często pomocnik występuje zamiast bohatera: myszy wygrywają w zabawie w chowanego z niedźwiedziem, a wdzięczne Iwanowi zwierzęta wykonują zamiast niego zadanie, które otrzymał od baby-jagi (159, 160).