PICT6420

ROZDZIAŁ V

Metody badań pedagogicznych

Niniejszy rozdział omawia niektóre sposoby, dzięki którym prowadzący dania mogą udzielać odpowiedzi na postawione pytania badawcze. Sposoby, nie mogą nosić znamion dobrowolności, a pozyskiwane informacje muszą być zdobyte w odpowiedni sposób i z zachowaniem określonych reguł. Wymagaj, przede wszvstkim określenia, co chcemy zbadać : jakimi sposobami, _a £ ie podjęcie konkretnych działań i obserwowania ich skutków. Także analiz, jjycl, materiałów musi być przeprou adzana zgodnie z obowiązujący^; cc zasadami, a nic według subiektywnego upodobania badacza. Oznacza ze udzielenie odpowiedzi na sformułowane pytania badawcze, wymaga po. ulżenia się naukowymi metodami.

1. Metody badawcze i ich rodzaje

Warto na wstępie wyjaśnić, czym jest „metoda naukowa”. Słowo „metoda" (gr. mćthodos - badanie) jest wieloznaczne i oznacza drogę, która wiedzie do określonego celu. Różni autorzy pojęciu „metoda naukowa" nadają inny sens Niekiedy różnice są tak istotne, że to, co dla jednych jest metodą, dla innych jes: techniką badawczą i odwrotnie. lak dzieje sic szczególnie w naukach pedagogicznych, w których spotykamy się z całkowitą dowolnością w określaniu, czym jest metoda a czym technika badawcza. Jednym tchem, jak pisze '1'. Pilch; ..wymieniamy wśród metod ankietę i badania hisloryczno-porównawcze, test i intro-spekcję” [1995, s. 41].

A. Kamiński, przez metodę rozumie „zespól teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badawczego, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu badawczego" [1974, s. 65]. T. Kotarbiński natomiast uważa [1957. s. 66?;. że metoda naukowa, to „sposób systematycznie stosowany, to znaczy stosowany w danym przypadku z intencją zastosowania go przy ewentualnym powtórzeniu się analogicznego zadania”. Wg W. Zaczyńskiego metody badania, to „określone sposoby poznawania wybranego wycinka rzeczywistości, które cechują się tym że są: celowe, planowe, obiektywne, dokładne i wyczerpujące” [1968, s. 19].

/ pełnego przedstawienia istniejących w tym zakresie stanowisk. _Rc/yg^,'^UJ‘^> -ij/ieć. iż- metoda badawcza to pewien system logicznego myślenia. _nt0*n^a P⁰'' •.\_v naukowym podejściu do rozwiązywania określonych proble-_vVyraWi^^C' * -_c , porządkuje działalność poznawczą, zarówno w odniesieniu do njó^-^0fganl' • ^ł£- ^{: :}-^ft........    ^: tk

stawianiem pyw». .......;»    owiązane z udzielaniem odpowiedzi

.,J.    AC |IIVlUU«l

jej ou— ,_m sposobent postępowania badawczego lub zespołem czynności jest P^cvvnyⁿ, rozwiązaniem jakiegoś problemu. Zgadzając się z tymi poglądami. związany⁰‘ ,,„^._/uni,ntfi ic mołtw    ---•

na ,_c pytania. I w tym znaczeniu można mówić o szerszym bądź węższym rozu-niieiiiu pojęcia ..metoda badawcza .

Jeżeli zespół owych czynności badawczych ogranicza się tylko do zbierania materiałów celem udzielenia odpowiedzi na postawione pytania badawcze, wówczas mówimy o metodach w węższym znaczeniu. Tak rozumiana metoda j_CSl nazywana techniką badawczą.

Jeżeli natomiast zespól tych czynności związany jest zarówno z formułowaniem pytań i problemów badawczych, co związane jest z przyjęciem pewnych założeń, dotyczących planowania i organizowania badań, doborem zmiennych, wskaźników, jak i ze sposobami zbierania i opracowywania materiałów, oraz analizą i uogólnianiem, wówczas mówimy o metodach w szerokim znaczeniu.

W naukach empirycznych, najczęściej mówi się o metodzie w pojęciu podanym przez S. Nowaka, wg którego ..metody badawcze to typowe i powtarzalne sposoby zbierania, opracowywania, analizy i interpretacji danych empirycznych, służące do uzyskiwania maksymalnie uzasadnionych odpowiedzi na stawiane w nich pytania" [1985. s. 22).

W komentarzu do zacytowanych uprzednio definicji można dodać, iż metodą określać będziemy powtarzalne sposoby zbierania danych, a więc takie, którymi można się posłużyć w wielu a nic tylko jednym badaniu. Cechują się one tym. że są celowe, planowe, obiektywne i wyczerpujące. Tak zdefiniowaną metodę, której znaczenie będziemy używać w dalszych częściach pracy, należy odróżnić od techniki badawczej, rozumianej jako zespól czynności wykonywanych w ramach danej metody.

Różnorodność celów badawczych (poznawcze, wyjaśniające prognostyczne), jak i rodzajów badań (podstawowe, diagnostyczne, weryfikacyjne), wpływa na stosowanie różnych metod badawczych. O żadnej z nich nic można powiedzieć. że jest lepsza lub gorsza. Można jedynie stwierdzić, iż w badaniach nad konkretną problematyką, zastosowano bardziej adekwatne bądź nieadekwatne metody czy techniki badawcze. Adekwatne to takie, które odpowiadają specyfice adanych zjawisk i umożliwiają poznanie je takimi, jakimi są w rzeczywistości.

157