poetyka025

Ta sama zasada znajduje zastosowanie w tym gatunku (por. stale epjw w eposie jako formalny sygnał opisu rzeczywistości nie takiej wydaje”, lecz „rzeczywistej")⁸⁶.

Analogie pomiędzy zasadami budowy świata w systemie perspektywy oj wróconej i eposu dochodzą aż do szczegółów. Na przykład w systemie perspek. tywy odwróconej charakterystyczne jest zawężanie pola widzenia: liście na drzewach przekazywane są tutaj jako kilka listków, tłum ludzi może być przedstawiony pod postacią grupy kilku osób itp.⁸⁷. Por. analogiczny chwyt w folklorze czy literaturze dawnej, gdy wyczyny wojsk uogólnione są w postaci zachowania jednego bohatera, na przykład Jewpatija Kolowrata, Wsiewdoda Buj Tura itp.⁸⁸. Można tu wskazać także tradycyjny chwyt opisu bitwy w literaturze epickiej, gdy bitwa pizedstawiona jest poprzez następstwo serii oddzielnych pojedynków (na przykład w Miodzie Homera)*’.

Z drugiej strony, zawężenie pola widzenia może spowodować w konsekwencji utratę związku pomiędzy poszczególnymi elementami w obrazie (kiedy ręka jedynie dotyka przedmiotu, lecz nie trzyma go, nogi idących ludzi natykają się na siebie itp.⁵⁰). Jednak tego rodzaju brak koordynacji pomiędzy ^u Umowność takiego opisu moZna skonstatować tylko z pozycji odmiennego systemu opisu. W ramach danego systemu tego rodzaju narracja jest obiektywna.

*’ JI. 4>. JKenitr: fisbiic mieonucHoeo npoumedeuujr..., s. 54.

** fl. JLsxaieB: WeMoaeK a numepamype JJpeaiieu Pyccu. MocKna-JIemnirpan 1970, s. 67; U EoraTŁipeB: CnoeauKue snunecKue pacacasu u /tuposnuiecnue necnu. Mocraia 1963, s. 28-29.

” Zob. sformułowaną przez F. F. Zielińskiego „zasadę chronologicznej nieprzy-swajalności” u Homera: homerowska akcja, według Zielińskiego, zna tylko następstwo, nie zaś równoległy rozwój, czyli Ze dwa wydarzenia nigdy nie zachodzą w jednym czasie, lecz nieuchronnie jedno po drugim (zob. <b. 4>. 3e,niHCKnB: 3okoh xpoHonoeuxecKO& HccouMecmuMocmu u komiiojuiiuh Hnuadbi. W: Xaptcrrr|pia: CSopiiUK cmameit no tpuno/ioeuu u muaeucmwte o vecmb <Pedopa Eozenbeoma Koptua. Mockm 1896: T. Zieliński: Die Behandlung der gleichzeiligen Ereignisse im amiken Epos. „Philologus” 1899—1900. Suplemcntband, 8; por. M. AnhTMnn: K noomuKe ToMepa. W: SJzbtK u AU/r.e pamypa. JleHHHrpan 1928. T. IV, s. 48.

Por. analogiczny wywód badaczy bajki: „W bajce nie nu równoczesnego przemieszczania różnych postaci (z wyjątkiem sytuacji pogoni). Jeśli wprawiana jest w ruch jedna postać to druga musi zostać uśpiono, zabita, zamknięta, zaczarowana ild.” (E M. MeneTHHCU* C lO. HeioiioaoB, E. C. Hobhk, fl. M. Ceraji: flpoóneMU cmpynmypHoeo onucono* ooauuChoH cko3ku. W: Tpydu no manonuM cucmeMOM. IV. TapTy 1969 (Yu. za”-TTY. Błot. 236), s. 125).

⁵⁰ Zob. JI. O. JKeraH: Shun xuoonucnoeo npouseeóemm..., s. 54.

li możliwy jest także w literaturze - i to właśnie : szczególnym skupieniem się na opisie każdego z tych cpizo-iracja jest na tyle silna, że każdy z tych opisów posiada wartość związek między nimi się zatraca). Szczególnie oczywiste jest por. także odnotowany przez Goethego brak koordynacji sam Goethe zestawia z podwójnym oświetleniem w obra-

podkreślić, iż przy opisie zarówno pierwszego, jak i drugiego zasadzie występowanie wielu pozycji autorskich Jeśli mowa o malarstwie, to wielość punktów iest przede wszystkim dla systemu perspek-o czym była już mowa, można ją dostrzec nowożytnym - praktycznie na wszystkich etapach zaś chodzi o literaturę, to wbrew znanemu poglą-różne punkty widzenia z poja-i psychologicznej), wyko-narracji można odnaleźć także

stosunkowo dawnych.

>61 renu. coCpaHHtje 3kkepMOHOM. CamcT-neTCpóypr 1905, s. 338 1916.06pcuHbte i pycCKia lumopmeciaa pyno-Mocima 1965, s. 40 i szczegół-Autieobu cCopnuKa HcmopmecKoeo Myjcn. W: Apxeono-lOMcmKU, ludaaaeMbie tmn. Mockosckum ApteoitoewucKUM 1897. N. 4. s. 119-122; tutaj teZ w ogóle o jedności formalnych

535