page0194

190

widzę, że B jest tym łącznikiem, tą spójnią, bo znajduje się w jednem i drngiem zdaniu; powiadam tedy, że ponieważ A jest B, B zaś jest (7, to i A musi być C\ i otrzymuję nowe zdanie: A jest C ¹). I tutaj jednego tylko potrzeba podmiotu, jednego pierwiastku umiejącego odróżnić w dwóch zdaniach termin środkowy, opanować kilka pojęć, które jako wrażenia zmysłowe uważane, nie mają ze sobą najmniejszego związku; ten pierwiastek musi ujrzeć jakiś stosunek między danemi pojęciami i w końcu wydać wyrok w ten sposób, by nowe powstało zdanie, które tylko wirtualnie zawierało się w poprzedzających, a które w rzeczywistości nie istniało.

Ciekawym, czy najgenialniejsza komórka, najgenialniejszy ośrodek, potrafiłyby z pojęć: mądrość, książka, księgarz, złożyć nawet taki syllogizm:

Mądrość zawiera się w książkach.

Każdy księgarz ma wiele książek.

Ergo każdy księgarz ma wiele mądrości.

Tak! ale od czegóż assocyacya pojęć, co takie światło rzuca na sprawę naszego myślenia, że nietylko sądy, ale i syllo-gizmy tworzy!

') „Se io ragiono a ąuesto modo: A e uguale a JB, C e uguale a B, dunąue A ć ugnale a C: 6 evidente, che ąuesto raziocinio im-possibile, se lo stesso essere, che ha la percezione di A, non abbia eziandio la percezione di B c di C\ ma ció non basta: lo stesso essere che ha ąueste tre percezioni di affermare tanto 1’eguaglianza di A e B, che ąuella di C a B, e di A a C: tutti ąuesti elementi del raziocinio debbono necessariamente riunirsi in un essere unico, semplice ed indi-visibile. La coscienza eziandio delTazione intellettuale, che deduce, non potrebbe aver esistenza, se tutti ąuesti elementi del raziocinio non ap-partenessero alla stessa sostanza semplice deranimo. Ma non solamente e necessario, che tutti gli elementi del raziocinio sieno riuniti nella stessa unica sostanza, ma eziandio ć necessario, che tutti gli elementi di una scienza ąuale che siasi nella stessa semplice sostanza si riuniscano. L’ Jo del gran Newton, che inventa il calcolo degli infiniti, e lo stesso Jo che apprese a conoscer le cifre arabe e le prime lettere dell’ alfabeto". Patrz: Galuppi: „Lezioni di Logica" vol. II, pag. 19, ediz. Firenza, 1841.

http://rcin.org.pl