PA120997

25

Struktura stylistyczna

w przeciwieństwie do systemu języka składniki struktury stylistycznej W abstracto są powiązane luźno. Istnieje przypuszczenie, że są to typowe serie własności (jakości)¹¹, rozpoznawanych jako naddane cechy tpaczeniowc (sensy) znaków, znajdujących się w danej strukturze. (Zawsze zresztą wydawało mi się, że stylistyka jest swego rodzaju odrębną ^mantyką* w semiozie językowej). Sądzę wszakże, że nie własności stanowią elementarne składniki struktury wzorcowej, lecz znaki, które wchodzą w serie tworzące kody. Jakości (np. jasność, zawiłość, potocz-ność, uczoność itd.) są to kategorie wiążące składniki kodów jako sub-struktur. Podrzędność kodów, tj. fakt, że są częściami struktury ogólniejszej, to jedyny wyznacznik „hierarchii” w obrębie wzorca. Doświadczenie uczy nas, że tekst istnieje zawsze w jakimś stylu. Stąd wynika, żc językowe procesy tekstotwórcze i procesy stylotwórcze występują jednocześnie i że wzorcowa struktura stylistyczna nie jest wtórna w stosunku do językowej. Jest zjawiskiem osobnym, które podlega akomo-dacji do tekstu, tak jak system językowy. Zresztą podobnie wybiórczej.

Obserwacja wielu stylów językowych, zwłaszcza zaś stylu artystycznego, dowodzi, że w strukturze konkretnego utworu literackiego, mieści się określony zespół cech, ale jednocześnie znajdują tu odbicie także pewne rysy taksonomiczne, związane z istnieniem tzw. dominant stylowych, tj. cech podporządkowujących sobie inne własności. Tak np. w opisie pól litewskich w I księdze Pana Tadeusza dominuje kolory styczna malarskość obok znajdujących się na dalszym planie figuratywności {grusze...siedzą) i precyzji (w brulionie grusze są nazywane drzewami). Dominanty przysługują tekstom, nie zaś strukturze wzorcowej. Akomodacją wzorca stylistycznego do potrzeb tekstu zajmowałam się już dawniej w pracy pt. Czy można mówić o istnieniu systemu styli-stycznego?¹². W konkluzji rozważań zanegowałam tożsamość systemu i wzorca, może zbyt mało kategorycznie, skoro mój tekst jest czasem źle odczytywany. Teraz też nie mam wątpliwości, żc jest to systomowość