przemyslidzi 1

2t mw PRZEMYiunÓW W POLSCE

Testament Henryka IV Prawego

Na mocy testamentu ziemie Henryka IV miały zostać podzielone między różnych

spadkobierców:

^ księstwo wrocławskie - książę Henryk głogowski ■V księstwo kłodzkie - król czeski

V ziemia krakowska i sandomierska - Przemysł Ił wielkopolski Przemysł II był synem księcia wielkopolskiego Przemyśla I, który z kolei był synem Odona i wnukiem Mieszka III Starego. Obejmując władzę w Krakowie zyskał spore poparcie ze strony możnych, rycerstwa i duchowieństwa - dzięki licznym nadaniom i przywilejom. Nie udało mu się jednak zjednoczyć Małopolski - władzę w Sandomierzu utrzymał Władysław Łokietek.

W 1291 r. władzę w Krakowie przejął władca czeski - Wacław EL Podstawy prawne

jego pretensji:

1) swoje prawa do Małopolski Wacław II mógł opierać na pokrewieństwie z księżną Gryfiną, swoją ciotką, która była wdową po Leszku Czarnym - księciu krakowskim zmarłym w 1288 r.; miała ona mu zapisać ziemię krakowską i sandomierską

2) podstawą pretensji Wacława II do Małopolski była także elekcja na tron krakowski dokonana przez możnowładców małopolskich oraz zrzeczenie się Przemyśla II praw do tronu krakowskiego i przekazanie go Wacławowi II (wymuszona cesja ta nastąpiła w 129 r. podczas pobytu w Pradze)

3) zwierzchność nad książętami śląskimi

1289 r. - lenno nad Kazimierzem bytomskim

1291 r. - lenno nad Mieszkiem cieszyńskim i Bolesławem opolskim

4) 1290 r. - 3 dokumenty Rudolfa I Habsburga nadające Wacławowi II lenna Henryka IV Prawego (księstwo wrocławskie):

> I dokument - Henryk IV przed 1288 r. wszedł w stosunek lenny z cesarzem, cesarz po śmierci swojego wasala nadał królowi czeskiemu Wacławowi II

> II dokument - stanowił konfirmację układu między Henrykiem IV a Wacławem II, na mocy którego księstwo wrocławskie miało przejść na Wacława, jeżeli Henryk IV umrze pierwszy (negowany ze względu na niezgodność z testamentem Henryka IV Prawego)

> III dokument - rozszerzona wersja I dokumentu

Dokumenty re mogły być jednak podstawą tylko do starań o księstwo wrocławskie, natomiast Wacław II zamiast objąć władzę nad Wrocławiem, rozpoczął starania o Małopolskę

Przyczyny cesji tytułów i praw do ziemi krakowskiej Przemyśla II na rzecz Wacława II:

V Panowanie Przemyśla II w Krakowie było zagrożone zarówno ze strony Władysława Łokietka jak i Czechów

V Obawa o Pomorze, które margrabiowie brandenburscy mogliby przejąć od Mszczuja, wykorzystując zaangażowanie Przemyśla II w walki o Kraków

Tytuły prawne Wacława II wystarczały co najwyżej do legitymizacji władzy - objęcie faktycznych rządów było jednak zależne od stanowiska możnych małopolskich, którzy w tym okresie mieli już duży wpływ na obiór władcy. Na wiosnę 1291 r. na Kraków ruszyła czeska wyprawa pod wodzą biskupa bamberskiego Arnolda. Na stronę Wacława II przeszedł biskup krakowski Paweł z Przemankowa.

1 IX 1291 r. Wacław II wydał w Lutomyślu wielki przywilej ziemski dla wszystkich stanów Małopolski. Rolę reprezentanta Małopolan wziął na siebie biskup krakowski Paweł z Przemankowa. Sankcjonował on rozległe uprawnienia polityczne miejscowego możnowładztwa i potwierdzał nadania dla Kościoła. Mimo wszystko rycerstwo małopolskie w większości pozostało wierne Władysławowi Łokietkowi, który nadal rządził Sandomierszczyzną.