PTDC0035

la to rzeczywisty stan rzeczy. Formy mieczy wykazują w porównaniu z wczesną fazą młodszego okresu rzymskiego o wiele większą standaryzację ', czego wyrazem jest między innymi przewaga mieczy o głowniach facetowanych, należących do typu IX według M. Biborskiego , które w kulturze przeworskiej zdają się występować częściej niż na innych obszarach. Stosunkowo często spotyka się w grobach tej grupy chronologicznej groty strzał i toporki, w tym egzemplarze z wyraźnie zaznaczonym obuchem. Część umb tarcz ma brzegi ustawione nie poziomo, a ukośnie, co wskazuje zapewne na zmianę formy tarczy. Interesujący jest prawie zupełny brak ostróg, co może być wynikiem zwyczajów wyposażania zmarłych, ale również zmian w sposobie jazdy konnej.

Bardzo słabo zaznacza się w materiałach kultury przeworskiej jeszcze późniejsza grupa chronologiczna grobów z bronią (grupa 8), reprezentowana przez bardzo nieliczne, przeważnie nie zawierające dużej liczby zabytków zespoły grobowe i znaleziska z ciałopalnych cmentarzysk warstwowych tzw. typu dobrodzieńskiego⁴⁹. Można ją datować na późniejszą część IV w. i początki V w. Reprezentatywne są wysokie, kopulasto-stożkowate umba, niektóre z nich o facetowanej pokrywie (ryc. 4.9), długie - do około 1 m - i ciężkie miecze, o przeważnie szerokiej - przekraczającej nawet 6 cm głowni (ryc. 4.10), należące do typu XI wg M. Biborskiego , oraz groty włóczni o wąskim (ryc. 4.11), lub bardzo masywnym (ryc. 4. 12) liściu. Podobny typ uzbrojenia spotyka się na terenach sąsiednich - zwłaszcza naddunajskich i był on charakterystyczny dla okresu rozpoczynających się wielkich wędrówek ludów, kiedy kończy swoją egzystencję rozwijająca się przez około sześć stuleci kultura przeworska.

Przypisy:

1.    A.Nadolski, Kilka uwag o inkrustowanych grotach oszczepów z późnego okresi rzymskiego, “Slavia Antiqua”, 2/2, 1952, s.220-240; idem, Dwa interesujące przedmioty cmentarzyska w Zadowicach, pow. Kalisz, “Sprawozdania PMA”, 5, 1953, s.90-92.

2.    K.Godłowski, Kultura przeworska, [w:] Prahistoria ziem polskich, V, Warszaw 1981, s.78-90. W niniejszym szkicu korzystałem z nieopublikowanej pracy doktorskiej Pic tra Kaczanowskiego (Uzbrojenie ludności kultury przeworskiej, praca w Instytucie Archec logii Uniwersytetu Jagiellońskiego), który zebra! całość dostępnych do połowy lat sieden dziesiątych materiałów dotyczących uzbrojenia kultury przeworskiej z okresu rzymskiej oraz opracował klasyfikację poszczególnych rodzajów broni. Za udostępnienie tej pracy w rażam Autorowi gorące podziękowania.

3.    T.Dąbrowska, Wczesne fazy kultury przeworskiej. Chronologia-zasięg-powiązani Warszawa 1988, zestawienie 13.