roz1c

Rozdział 7. Zagadnienia podstawowe 23

nebiorstwo państwowe, spółdzielnia). „Ułomnymi” osobami prawnymi nazywa się jednostki organizacyjne mogące mieć prawa i obowiązki z zakresu prawa cywilnego, cróre nie zostały jednak wyposażone w osobowość prawną. Zostaną one omówione szczegółowo w kolejnych rozdziałach podręcznika.

Od podmiotu należy odróżnić stronę stosunku prawnego, czyli rolę (pozycję rrawną), w jakiej występuje uczestnik obrotu cywilnoprawnego w danym stosunku : rawnym. Przykładowo, we wspomnianej wyżej umowie darowizny są dwie strony, : których jedna jest wyłącznie uprawniona (obdarowany), jedna wyłącznie zobowiązana (darczyńca). Po każdej ze stron stosunku prawnego może występować więcej niż jeden podmiot. Mówimy wtedy o wielości podmiotów stosunku prawnego. Wielość podmiotów nie wpływa jednak na liczbę stron stosunku prawnego. Przykładowo: zgodnie z art. 415 KC, kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę, Dbowiązany jest ją naprawić. Mamy tu dwie strony stosunku prawnego, dłużnika - sprawcę szkody i wierzyciela - pokrzywdzonego. Sytuacja ta nie zmieni się, nawet, jeśli w konkretnym stosunku prawnym pojawi się kilku sprawców szkody lub ooszkodowanych.

Przedmiot stosunku cywilnoprawnego definiowany jest jako zachowanie się oodmiotów prawa, do którego są one zobowiązane lub uprawnione. Niekiedy dowożą one rzeczy ruchomych i nieruchomych oraz innych obiektów, np. dóbr niematerialnych. Pojęcie to bywa kwestionowane w doktrynie, choć jego przydatność ze względów dydaktycznych i systematyki elementów stosunku prawnego nie ulega wątpliwości¹. Również i te kwestie zostaną omówione szerzej w dalszych częściach podręcznika.

Wreszcie treścią stosunku cywilnoprawnego są uprawnienia i obowiązki stron². Treść stosunku prawnego wynika w pierwszym rzędzie z przepisów prawa. Strony stosunków prawnych mogą także kształtować treść łączących je stosunków prawnych, o ile nie jest to sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa lub dobrymi obyczajami. Kompetencja do samodzielnego kształtowania treści stosunku prawnego jest szczególnie dobrze widoczna w prawie zobowiązań, zwłaszcza przy kształtowaniu treści umów. Tu strony mają najszerzej zakreśloną możliwość ustalenia treści stosunku prawnego zgodnie z własną wolą. Jest ona znacznie mniejsza w prawie rzeczowym i spadkowym, a niemal zupełnie wyłączona w prawie rodzinnym.

1

   Szerzej zob. W. Katner, Przedmioty stosunków cywilnoprawnych, (w:) M. Safjan (red.), System..., Warszawa 2007, s. 1172 i nast.

2

   Szerzej zob. Z. Banaszczyk, Stosunek cywilnoprawny, (w:) M. Safjan (red.), System..., s. 848 i nast.