Skanowanie 08 12 13 37 (1)

Mgr infc Jeny Kashy/ski

Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Departament Gospodarki Ziemią Doc. dr bab. Franciszek Woch

Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwu - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

4. WYKORZYSTANIE AKTUALNYCH PRZEPISÓW PRAWNYCH W POSTĘPOWANIU SCALENIOWO-WYMIENNYM

SCALANIE GRUNTÓW

Zgodnie 2 ort. 1. ustawy o scalaniu i wymianie gruntów (3) calem scalenia gruntów jest tworzenie korzystniejszych warunków gospodarowania w rolnictwie 1 leśnictwie poprzez poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych, lasów i grantów leśnych, racjonalne ukształtowanie rozłogów gruntów, dostosowanie granic nieruchomości do systemu urządzeń melioracji wodnych, dróg oraz rzeźby terenu.

Definicję scalenia gruntów zawiera § 3 Instrukcji scaleniowej (I). Według niej scalanie grantów jest zabiegiem przekształcającym na określonym obszarze układ powierzchniowy gruntów rozdrobnionych i rozmieszczonych w szachownicy (rozproszonych) oraz nadmiernie wydłużonych w możliwie du*e, regularnie ukształtowane działki, odpowiadające wymaganiom ich racjonalnego użytkowania. Następuje przy tym równocześnie zlikwulowanie enklaw i pólenklaw, wyprostowanie granic, wydzielenie leranów pod zabudowę, zaprojektowanie funkcjonalnego układu komunikacyjnego oraz prawidłowe ukształtowanie rozłogów gruntów (za rozłóg gruntów w gospodarstwie uważa się liczbę dziatek, ich kształt oraz rozmieszczenie względem siedliska) z jednoczesnym, w miarę możliwości, powiększeniem obszaru gospodarstw.

Scalenia gruntów powinny być lak wykonane, aby stwarzały możliwość prawidłowej organizacji gospodarstw rolnych z zachowaniem środow iska naturalnego oraz stanowiły jeden z podstawowych zabiegów składających się na kompleksowe zagospodarowanie przestrzenne danej wsi wynikające z realizacji ustaleń planu zagospodarowania przestrzennego gminy.

Z badań sondażowych wynika (7), że w obecnych warunkach społeczno-gospodarczych same scalenia gruntów nic spełniają potrzeb rolników, którzy oczekują, aby podczas scaleń byty realizowano również inne prace w zakresie utwardzania dróg, melioracji wodnych i przeciwcrozyjnych, regulacji granicy rolno-lcśncj, rozmieszczona terenów budowlanych i inr.e przedsięwzięcia, wynikające z lokalnyoh potrzeb. Odnosi się 10 w szczególności do terenów stlr.ie urzeźbionych, o dużym nasileniu procesów erozji wodnej gleb oraz terenów chronionych ze względów ekologicznych Na obszarach erodowanycb scalenia grantów prowadzone bez uwzględnienia zasad przeciwerozyjnej ochrony wyzwalały procesy erozyjnej degradacji gleb i dewastacji grantów (7), zaś na terenach chronionych ogromna ilość uwarunkowań ekologicznych ograniczała lub wręcz uniemożliwiała przeprowadzenie scaleń Stąd też na tych trudnych terenach prawie nie wykonywano prac scaleniowych. Rolnicy oczekują realizacji prac kompleksowych - scaleń kompleksowych (rozszerzonych).

Proces scalania klasycznego, przeprowadzanego zgodnie z wymogami obowiązującej ustawy o scalaniu gruntów (3) i Instrukcji scaleniowej (i)^obejm.uję tylko poprawę rozłogu grantów, właściwą lokalizację sieci dróg rolniczych oraz częściowo niektóre zagadnienia z^akresu ekologU, Hp. rekultywację jjranlów zakrzaczo-nych. żakamicmonych itp. (1). Rozszerzenie zakresów prac póTCJfonanym scaleniu gruntów wynika często stąd, że czasem gemleci-scaleniowcy, przeprowadzający scaleń.r grantów, ulegając presji rulników, wspólnie z wójtami gmin są inicjaUirami niektórych przedsięwzięć rozszerzających scalanie gnnlów o takie zagadnienia, jak utwardzenie niektórych odcinków dróg nu obszarach wiejskich, odkrztuszanie, odkamiemanle gruntów i inne. Te dodatkowe prace me są objęte projektem scaleniowym.

§ 37 Instrukcji scaleniowej (1) określa zakres prac scaleniowych, który uznać można za zakres scaleń kompleksowych, obejmujący:

-    ustalenie granic i powierzchni obszara scalenia wraz z listą uczestników,

-    propozycje dotyczące zmian granic,

-    określenie obszara grantów wyłączonych ze scalenia,

propozycje zmian w strukturze użytków rolnych i określenie terenów przewidzianych do zalesienia, do

utworzenia pasów wiatrochronnych, zabezpieczeń przeciwcrozyjnych.

_ wymogi w zakresie utrzymania i ochrony zadr/.ewień śródpolnych, zadrzewień i za krzewień stanowiących biologiczną obudową wodocieków, wąwozów, jarów, wysokich miedz - przeciwdziałającą zjawiskom erozji,

-    kotektą przebiegu istniejących kanałów i rowów melioracyjnych wymagających renowacji ora2 projekt rowów melioracyjnych na obszarach wymagających odw odnień,

j propozycje co do zasiągu 1 terminu wykonania rekultywacji,

. potrzeby w zakresie zmiar. w układzie komunikacyjnym z uwzględnieniem ciągów pieszych i przejść,

-    propozycje co ilu lokalizacji gospodarstw wielkoobszarowych, mienia gminnego, wspólnot gruntowych,

-    propozycje dotyczące urządzenia dróg transportu rolnego,

-    propozycje usytuowania terenów budowlanych i określenia ich powierzchni z uwzględnieniem w miarą po-trzoby i możliwości przeznaczenia gruulów PF7. (obecnie ANR) na len cel oraz inne elementy charakterystyczne dla danego terenu.

Przepisy prawne nic określają powierzchni obiektów, jakie mogą być poddane procesowi scaleniowemu, mii też jej nie ograniczają, gdyż scaleniem mogą być objęte grunty położone w jednej lub kilku wsiach bądź w ich częściach, które tworzą obszar scalenia (aa 2. ust, 1 Ustawy (3)). Nie wszystkie grunty na obszarach wiejskich podlegają scaleniu; wg art. 2. ust. 2 Ustawy (3) wyłączone ze scalenia są granty;

-    na których znajdują się zakłady górnicze i przemysłowe oraz prowadzona jest eksploatacja kopalin;

-    ia których znajdują się zabytki historyczne, architektoniczne i rezerwaty przyrody;

-    użytkowane na cele gospodarki rybackiej;

-    przeznaczone na cele specjalne.

Inny mechanizm jest przewidziany dla grantów zabudowanych (aa 2. ust. 3. Ustawy (3)}, Mogą onć być scalone, ale tylko na wniosek właściciela i pod warunkiem rozbióiki lub pizeniesienia przez niego zabudowań w oznaczonym terminie albo wyrażenie zgody no dokonanie rozliczenia wartości zabudowań w gotówce bądź w innej formie. Powyższy zapis rozwiewa więc jednoznacznie obawy uczestników postępowania przed ewentualnym włączeniem ich gruntów do obszaru scalenia i ryzykiem konieczności przesiedlania się po dokona nym scaleniu gruntów.

Prowadzenie postępowania scaleniowego

Do niedawna postępowanie scaleniowe przeprowadzał wójt danej gminy, Obecnie postępowanie scaleniowe lub wymienne przeprowadza starosta, na którego terenie znajdująsię grunty przewidziane do scalenia, Jako zadanie z zakresu administracji rządowej, z zastrzeżeniem ust. 5-7 oraz art. 4 ust. 2 (art. 3. ust. t. Ustawy (3)). Organem wyższego stopnia w rozumieniu Kodeksu postępowanie administracyjnego (2) w stosunku do starosty w sprawach z tego zakresu jest wojewoda.

Jeżeli postępowaniem scaleniowym lub wymiennym mają być objęte granty położone na terenie dwóch lub więcej gmin (powiatów), właściwy do prowadzenia postępowania jest starosta, na terenie działania którego posiada granty największa liczba uczestników postępowania, a w razie równej ich liczby - starosta, na terenie działania którego znajduje się największy obszar gruntów obejmowanych scaleniem lub wymianą (art. 6 Ustawy scaleniowej).

Wszczęcie postępowania scaleniowego lub wymiennego następuje w drodze postanowienia starosty (art. 7 ust. I Ustawy scaleniowej).

Postanowienie o wszczęciu postępowania scaleniowego lub wymiennego w szczególności powinno zawierać;

a)    określenie granic i powierzchni obszara scalenia lub wymiany gruntów;

b)    wykaz uczestników scalenie lub wymiany gruntów;

c)    przewidywany termin zakończonia prac scaleniowych lub wymiennych.

Postanowienie o wszczęciu postępowania scaleniowego odczytuje się na zebraniu uczestników scalenia, zwołanym przez starostę, a ponadto wywiesza się je na okres 14 dni w lokoiach urzędów gmin, na których terenie są położone grunty objęte scaleniem, oraz na tablicach ogłoszeń we wsiach, których granty tworzą obszar scalenia.

Po upływie 14 dni postanowienie O wszczęciu postępowania scaleniowego uważa się za doręczone wszyst-klrń uczt^iuIconTsCłlenfe---

41