skanuj0034

Procesy strzelców przy Murze Berlińskim

Procesy strzelców przy Murze Berlińskim

się na prawie międzynarodowym dotyczącym ochrony prawa do życia oraz prawa do swobodnego poruszania się. Jeśli zaś chodzi o indywidualną odpowiedzialność karną skarżących za naruszenie tych przepisów, w swojej ocenie większość sędziów zastosowała § 95 kodeksu karnego NRD, który stanowi! o ponoszeniu osobistej odpowiedzialności karnej za naruszenie praw człowieka i podstawowych wolności, do przestrzegania których NRD była zobowiązana. Innymi słowy, orzekając w kwestii, czy zachowanie skarżących stanowiło »przestępstwo karne w rozumieniu prawa międzynarodowego^ większość sędziów powoływała się na przepisy prawa międzynarodowego wiążące NRD, a w sprawie indywidualnej odpowiedzialności karnej skarżących większość sędziów przywoływała krajowe regulacje prawne NRD. Osobiście nie zgadzam się z takim podejściem. Uważam, że mówiąc o »czynie zagrożonym karą według prawa międzynarodowego«, art. 7 ma wyraźnie na myśli przestępstwo karne uznane za takowe bezpośrednio przez prawo międzynarodowe, zarówno w odniesieniu do czynów zabronionych, jak i indywidualnej odpowiedzialności karnej za nie.

W związku z powyższym należy sprawdzić, czy postępowanie skarżących stanowiło przestępstwo karne w rozumieniu prawa międzynarodowego, a nie tylko prawa krajowego.

Osobiście uważam, że odpowiedź na tak postawione pytanie powinna być twierdząca. Co więcej, sądzę, że czyny, za które oskarżeni zostali skazani (jak to przedstawiono w wyroku), kwalifikowały się jako przestępstwa określane w prawie międzynarodowym jako »zbrodnie przeciw ludzkością która to kategoria, w momencie popełnienia tych czynów, została już zdefiniowana w oparciu o zasady ogólne zwyczajowego prawa międzynarodowego.

W związku z tym nie uważam, by konieczne było zagłębianie się w historię rozwoju odnośnych praw międzynarodowych dotyczących statusu oraz koncepcji zbrodni przeciw ludzkości. Wystarczy, jak mniemam, przywołać następujące uregulowania prawne:

Artykuł 6 (c) Regulaminu Międzynarodowego Trybunału Wojskowego do Ścigania Głównych Przestępców Wojennych Państw Osi (IMT) był pierwszym instrumentem, w którym zdefiniowano »zbrodnie przeciw ludzkośck w obowiązującym prawie międzynarodowym. Definicja »zbrodni przeciw ludzkości« w Regulaminie zawiera następujące sformułowanie: »morderstwo (...) popełnione na ludności cywilnej przed lub w trakcie wojny«.

W procesach norymberskich zastosowano przepisy określone w Regulaminie i obarczono odpowiedzialnością karną za »zbrodnię przeciw ludzkości osoby indywidualne. Jednakże zbrodnia zdefiniowana w ten sposób związana była z działaniami wojennymi. Ponadto w owym czasie nie ustalono jeszcze definitywnie, czy tego typu przestępstwa stanowią zbrodnie w oparciu o międzynarodowe prawo zwyczajowe, w szczególności w wypadku, gdy nie były one związane z działaniami wojennymi. Jednakże później kwestia ta została stopniowo rozstrzygnięta pozytywnie.

Rezolucja 95 (I) Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych z 11 grudnia 1946 r. jasno potwierdziła »zasady prawa międzynarodowego, uznawane przez Regulamin Trybunału Norymberskiego oraz wyrok tego Trybunału^ a sformułowanie tych zasad powierzone zostało Komisji Prawa Międzynarodowego, »w kontekście ogólnej kodyfikacji przestępstw przeciw pokojowi oraz bezpieczeństwu ludzkości, lub Międzynarodowego Kodeksu Karnego«. Rezolucja ta była dowodem powszechnej opinii państw oraz praktyki państwa w odniesieniu do owych zasad i dawała solidne podstawy prawne dla twierdzenia, że zasady te były częścią międzynarodowego prawa zwyczajowego.

Uznano, że powiązanie z działaniami wojennymi nie stanowiło wymogu koniecznego dla sklasyfikowania danej zbrodni jako zbrodni przeciw ludzkości. Słusznie zauważył to Lord Millett w wyroku Izby Lordów w sprawie Pinocheta:

»Trybunał Norymberski orzekł, że zbrodnie przeciw ludzkości podlegają jego jurysdykcji, tylko jeśli zostały popełnione w związku z wykonywaniem lub w powiązaniu ze zbrodniami wojennymi przeciw pokojowi. Wydaje się jednak, że to ograniczenie prawne oparte było na sformułowaniach użytch w Regulaminie. Nie ma powodów, by przypuszczać, że wymóg ten uznawano za merytorycznie istotny w prawie międzynarodowym. Potrzeba ustanowienia takiego powiązania była naturalna tuż po zakończeniu II wojny światowej. W miarę jak pamięć o wojnie zacierała się, wymóg odrzucano«.

Pogląd, że zasady norymberskie stanowiły zwyczajowe prawo międzynarodowe, został bezdyskusyjnie zaakceptowany po ogłoszeniu Rezolucji 3074 (XXVIII) Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych z dnia 3 grudnia 1973 r., która głosiła potrzebę współpracy międzynarodowej w ściganiu, ekstradycji oraz karaniu osób winnych zbrodni wojennych oraz zbrodni

201