skanuj0052 (2)

Ostatnim wykrywanym przez nas kationem jest jon Na'. Praktycznie wszystkie jego sole są co najmniej dobrze rozpuszczalne; octan sodowy jest jedną z nich. Sól potrójna - octan uranylowo-magnezowo sodowy rozpuszcza się znacznie słabiej. Roztwór podwójnego octanu uranylowo-magnezowego (lub uranylowo-cynkowego) dodany do roztworu soli sodu lekko zakwaszonego CH3COOH, wytrąca żółty krystaliczny osad uwodnionego octanu potrójnego:

3 U0₂²' + Mg²' + Na" + 9 Oct" + 9 H₂0 £

3 UO?(OctVMg(OctWNaOct 9H?0, gdzie Oct oznacza jon CH₃COO

żółty

W postaci sumarycznej, wzór ten można zapisać :

(UO^MgNa(CH,COOW9H₂Q

Na pasek bibuły filtracyjnej nanieśmy po jednej kropli roztworu każdego z kationów 4 i 5 grupy. W tych samych miejscach nanieśmy po jednej kropli roztworu 3U0₂(0ct)₂Mg(0ct)₂. Gdy miejsca naniesień poddamy działaniu promieniowania nadfioletowego (lampa UV), stwierdzimy że tylko w miejscu wytrącenia potrójnego octanu (zawierającego jony Na*), pojawia się „świecenie” zwane fluoresccncją UV. Jej intensywność rośnie wraz ze wzrostem ilości naniesionych jonów Na⁺.

Do stwierdzenia obecności jonów Na⁺ (tylko w dużych stężeniach) można użyć roztworu heksahydrokso-antymonianu(V) potasowego. Roztwór analizowany nie może być kwaśny - wytrąciłby się wówczas bezpostaciowy osad kwasu antymonowego(V) HISbfOHU. W środowisku obojętnym lub lekko zasadowym możemy wytrącić biały krystaliczny osad antymonianu(V) sodowego:

Na" + [Sb(OH)₆]    52 NafShlOHh,!

Jest to wzór odpowiadający cząsteczce uwodnionej. Postać bezwodną możemy zapisać jako NaSbOi (ponieważ NałSbtOHWI ^ NaSbOi + 3 H₂0).

Osad krystaliczny podobny do jonów Na*, tworzą także jony Mg²". Możemy oddzielić je wcześniej, wytrącając roztworem KOH.

Jaki związek zachodzi pomiędzy matą rozpuszczalnością NafSb(OUI/.l. a warunkami rozdzielania 2 grupy kationów na podgrupy? Pytanie to kieruję do Czytelników.

Z porównania reakcji strąceńiowych kationów 5 grupy wynika, że szczególnie jony K* i Na* wykrywamy reakcjami o malej czułości. Skutkiem tego jest konieczność stosowania wysokich stężeń poszukiwanych jonów. Niekiedy pomocne może być zatężenie analizy przez odparowanie, a następnie ochłodzenie roztworu. Dążymy bowiem do zminimalizowania rozpuszczalności wytrącanego osadu, jak np. przy strącaniu KCIO.I lub KHC.ill.iCV

5.2. Wskazówki do wykonania analizy 5 grupy kationów

Prowadząc analizę 5 grupy kationów pamiętajmy, że:

1° Poszczególne kationy wykrywamy w osobnych próbkach roztworu badanego.

2° Do pierwszej próbki analizy dodajemy roztworów NaOH i lekko ogrzewamy. Zapach NH3 (lub odpowiednia zmiana zabarwienia papierka uniwersalnego) wskazuje na obecność jonów NH/, natomiast strącenie się białego bezpostaciowego osadu sygnalizuje obecność jonów Mg²*. Jeżeli stężenie jonów NH4* jest małe, celowe jest zastosowanie odczynnika Nesslera.

3° Do następnej próbki dodajemy buforu amonowego (roztwory NH,aq ■ NH4CI), Na₂I IPO4 i mieszamy. Biały krystaliczny osad MgNHjPOj jest podstawowym dowodem obecności jonów Mg²*.

103