skanuj0085

Przytoczone wyżej liczby pozwalają na wysunięcie wniosku, że aglomeracja śląska wymaga szczególnej regulacji prawnej, podobnie jak ma to miejsce w przypadku Warszawy. Powstaje jednak pytanie czy powinna to być regulacja wzorowana na rozwiązaniu waszawskim, u podstaw którego leży idea obowiązkowego związku komunalnego, którego status określa specjalna ustawa. Naturalnie, takie rozwiązanie też jest możliwe i nie można go wykluczyć.

Rozwiązanie problemu aglomeracji śląskiej nie będzie łatwe, zrodzi wiele konfliktów, dlatego powinno mieć charakter stopniowy. Takie jest moje przekonanie - że pierwszym etapem powinno być powołanie komunalnego związku wielozadaniowego, do którego powinnno przystąpić jak najwięcej miast. Byłby to już istotny postęp wobec sytuacji aktualnej, w której działają na teranie aglomeracji śląskiej-jedynie związki jednocelowe o ograniczonym zasięgu podmiotowym. Związek wielocelowy powinien zapewnić ścisłe współdziałanie w zakresie planowania przestrzennego, wspólnego wykonywania zadań w zakresie ochrony środowiska, racjonalizacji systemu drogowego i komunikacji zbiorowej oraz zaopatrzenia w wodę. Mam wątpliwości czy w ramach tego typu związku można by realizować, w szerszym zasięgu, funkcje zintegrowanego planowania rozwojowego. W moim przekonaniu dla utworzenia związku wielocelowego istnieją dostateczne podstawy prawne. Docelowo jednak kompleksowe rozwiązanie problemu aglomeracji śląskiej wymaga specjalnej ustawy. Można ponownie powtórzyć pytanie, czy ta specjalna regulacja ustawowa powinna być wzorowana na rozwiązaniu warszawskim. Są argumenty, które przeważają przeciwko tego rodzaju rozwiązaniu. Po pierwsze dotychczasowe doświadczenia w zakresie funkcjonowania ustroju Warszawy nie wzbudzają entuzjazmu. Po drugie Śląsk ma swoją specyfikę. Wynika ona z charakteru gospodarki tego regionu, w której dominuje przestarzały przemysł ciężki i niezwykle uciążliwy przemysł wydobywczy, który zdegradował środowisko naturalne, substancje mieszkaniową oraz infrastrukturę. Nieuchronna jest zatem restrukturyzacja przemysłu i rewitalizacja miast. Wymaga to przedsięwzięć inwestycyjnych o ogromnej skali. Niewątpliwie te uwarunkowania gospodarcze oraz konieczność zaprojektowania i przeprowadzenia przedsięwzięć gospodarczych na szeroką skalę mają znaczenie dla rozwiązań ustrojowych, które zostaną ostatecznie przyjęte dla obszaru aglomeracji śląskiej. Jednym z możliwych rozwiązań jest konstrukcja obligatoryjnego związku celowego. Koncepcja ta ma jednak poważną wadę - ujawniła się ona także w przypadku ustroju Warszawy, a mianowicie organ stanowiący takiego związku komunalnego nie posiada pełnej legitymacji demokratycznej, ponieważ wyłaniany jest w sposób pośredni. Ma to znaczenie przede wszystkim dlatego, że przeprowadzenie wielu przedsięwzięć w obrębie aglomeracji śląskiej będzie wymagało ograniczenia samodzielności gmin. Dlatego też aglomeracji śląskiej powinien zostać nadany status zbliżony do województwa samorządowego, bezpośrednio wybieralny organ stanowiący. Ustawa powołująca do życia aglomeracje śląską jako odrębną strukturę prawno-ustrojową powinna także określić status prawny wchodzących w jej skład miast. W województwie śląskim wspólny byłby natomiast rządowy organ administracji zespolonej.

VI. Siedziba władz administracyjnych

1. Centrum administracyjne

W jednostkach podziału administracyjnego gdzie ukształtowało się centrum, wyznaczenie siedziby władz administracyjnych gminy, powiatu czy województwa nie sprawia większych trudnośti. f

Problemy pojawiają się wówczas gdy na terenie województwa lub powiatu wykształciły się dwa ośrodki pretendujące do ośrodków centralnych (np. Zielona Góra i Gorzów Wielkopolski, Bydgoszcz czy Toruń). Tego rodzaju problemy pojawiają się w momencie reform terytorialnych państwa, a w szczególności wówczas gdy reformy zmierzają do likwidacji małych i powoływania dużych struktur terytorialnych. Może to w zasadzie dotyczyć wszystkich typów jednostek terytorialnych. Jest to jedno ze źródeł konfliktów, które rodzą reformy terytorialne.

2. Determinanty

W literaturze⁴⁵ podkreśla się, że dokonując wyboru centrum administracyjnego należy uwzględnić następujące aspekty:

(1)    Siedziba władz administracyjnych powinna być łatwo osiągalna, a więc powinna się znajdować w centralnym punkcie systemu komunikacyjnego.

(2)    Istotnym elementem jest infrastruktura siedziby władz administracyjnych, ponieważ władze mają określone potrzeby związane z wykonywaniem funkq'i służbowych, które mogą mieć charakter publiczny i prywatny. Niewątpliwie zaletą jest to, gdy odpowiednie urządzenia i instalacje znajdują się na terenie siedziby władz.

(3)    Komunikacja. Urzędy bardzo często się między sobą porozumiewają. Wymiana informacji ma bardzo istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania władz. Ważne jest również to by na terenie jednej siedziby skoncentrować kilka władz, np. poza starostwem także urząd skarbowy.

(4)    Dokonując wyboru siedziby należy również uwzględnić koszty. Należy rozróżnić koszty, które są uzależnione od siedziby i niezależne od siedziby.

3. Przeniesienie siedziby władz administracyjnych

Przeniesienie władz administracyjnych do innej siedziby rodzi bardzo często protesty społeczności lokalnej. Protesty te wynikają z tego, że zlokalizowanie władz w określonej miejscowości ma dla niej istotne znaczenie przede wszystkim gospo-

45) Por. Wolff C., Zentrak Orte und Standorte unter dem Gesichtspunkt der Komuncden Seibstrerwaltung, Speyer 1975,8.36 i nast.

61