s$

tywni. Dowodem na uszkodzenie nerek jest niski ciężar właściwy moczu (poniżej 1,010 g/ml). Często u tych pacjentów obserwujemy zmiany w USG nerek lub w wykonanej urografii. Na tym etapie niewydolność nie są zalecane żadne ograniczenia dietetyczne. Większość pacjentów nie wymaga leczenia farmakologicznego. Zalecana jest tylko okresowa kontrola lekarska.

DRUGI OKRES niewydolności nerek nosi nazwę niewydolności wyrównanej. Klirens nerkowy waha się od 20-50% normy, tj. od 30 do 50 ml/min. We krwi pacjentów obserwuje się podwyższenie stężeń mocznika i kreatyniny, może pojawić się niewielka niedokrwistość, kwasica, pobolewania kości. Zdarza się, że większy wysiłek fizyczny bywa męczący. U niektórych chorych może wystąpić nadciśnienie. U chorych w tym okresie powinno wykonywać się badania krwi (oznaczyć stężenia mocznika, kreatyniny, fosforu, potasu, wapnia i sodu, wykonać morfologię krwi, sprawdzić stan odżywienia). Ograniczenia dietetyczne mogą polegać na kontroli i ograniczeniu w diecie podaży fosforu, podaży białek o wysokiej wartości biologicznej i w ilościach nie przekraczających 1-1,2 g/kg/dobę u dorosłych i 1-1,5 g/kg/dobę u dzieci. O ile na tym etapie niewydolności nie obserwujemy nadciśnienia - nie ma potrzeby ograniczania płynów ani soli. Z leków zaleca się leki ograniczające wchłanianie fosforu z przewodu pokarmowego, aktywne metabolity witaminy D₃ i inne witaminy. W razie nadciśnienia należy je zdecydowanie leczyć.

TRZECI OKRES niewydolności to niewydolność niewyrównana. Klirens nerkowy spada od 20 do 5% normy, tj. od 30 do 5 ml/min. Objawy nasilającego się zatrucia mocznicowego są coraz bardziej wyraźne. Pojawiają się nudności i ranne wymioty, bóle kostne i dolegliwości stawowe, niedokrwistość - często oporna na leczenie, obrzęki, nadciśnienie i znaczne osłabienie. Dla wielu chorych wykonywanie podstawowych czynności staje się poważnym problemem. Często pobyt w szpitalu poprawia stan chorego. Pacjenci ci powinni zastosować się do wyraźnych ograniczeń dietetycznych (dieta niskobiałkowa, niskosodowa, niskopotasowa, z optymalną ilością kalorii). Leczenie farmakologiczne obejmuje wielokierunkowe działania łagodzące objawy i ma na celu poprawę funkcji wielu narządów. Pacjenci muszą być bardzo systematycznie kontrolowani w przychodniach i poradniach nefrologicznych, tak by lekarz we właściwym momencie określił, kiedy pacjent kwalifikuje się do leczenia nerkozastępczego. Dobrze jest, by pacjenci z niewydolnością

24