wspolczulne pobudzajace003

Ryc. 12.6.

Działanie

niepożądane

Zastosowa

nie

Występowa

nie

Rola w organizmie

NA

Kompleks NA z ATO

Przechodzi

Pobudza

Rozkłada

Impuls nerwowy

Przekazywanie impulsu z zakończeń nerwów adrenergicznych na receptor

▲ Leki sympatykotoniczne mogą wywoływać wiele objawów niepożądanych, m.in. reakcje uczuleniowe, zaburzenia czynności układu krążenia (nadmierne reakcje zwężające naczynia i zaburzenia czynności serca) oraz zaburzenia czynności ośrodkowego układu nerwowego, a mianowicie efekty pobudzeniowe (efedryna, adrenalina - epinefryna) lub depresyjne (nafazolina).

•    W stanach podciśnienia, zapaści i wstrząsu jako leki hipertensyjne (głównie leki a-adrenergiczne lub a- i p-adrenergicznc).

•    W zapaleniach i obrzękach, zwłaszcza błon śluzowych nosa, jako leki zwężające naczynia i przeciwalergiczne (głównie leki a-adrenergiczne).

•    W dychawicy oskrzelowej jako leki miolityczne i przeciwalergiczne (zwłaszcza leki P-adrenergiczne).

•    W stanach znużenia psychicznego, nadmiernej senności i konieczności intensywnej pracy umysłowej jako analeptyki wpływające na korę oraz analeptyki ośrodków autonomicznych (efedryna).

12.5.1. Adrenalina (epinefryna)

Adrenalina jest hormonem wytwarzanym w części rdzeniowej nadnerczy, w komórkach chromochłonnych kłębka szyjnego oraz częściowo w zakończeniach współczulnych.

Adrenalina odgrywa w organizmie doniosłą rolę hormonu emocjonalnego oraz wspólnie z noradrenaliną jest realizatorem impulsów współczulnych. Jest wydzielana z nadnerczy do krwiobiegu pod wpływem silnych

bodźców zmysłowych i związanych z nimi stanów psychicznych (radość, ból, strach). Adrenalina działa silnie, gwałtownie, lecz krótkotrwale, ponieważ jest szybko rozkładana w tkankach, m.in. przez enzym monoami-nooksydazę (MAO) w komórkach oraz przez katccholotlcnometylotrans-lerazę (COMT) pozakomórkowo m.in. również w szczelinie synaptycznej.

Działanie

Układ

krążenia

Adrenalina pobudza zarówno receptor a, jak i p, wyzwalając reakcje współczulne z obu receptorów.

Adrenalina wywiera najsilniejsze działanie na układ krążenia. W dużych dawkach i dużych stężeniach zwęża zarówno tętniczki, jak i naczynia włosowate oraz drobne żyły. Najsilniej kurczy naczynia jamy brzusznej, skóry i nerek, w dawkach Leczniczych nie wpływa na naczynia mózgu i mięśni prążkowanych, a rozszerza naczynia wieńcowe. W małych dawkach przeważa działanie rozszerzające naczynia. Adrenalina działa na mięsień sercowy, pobudzając układ bodźcoprzewodzący. Powoduje krótkotrwałe przyspieszenie czynności serca, a następnie zwolnienie wskutek odruchowego pobudzenia nerwu błędnego. Adrenalina wzmaga siłę skurczu mięśnia sercowego i znacznie, choć krótkotrwale, podwyższa ciśnienie krwi. Wzrost ciśnienia jest spowodowany głównie wzrostem objętości minutowej. W małych dawkach adrenalina nie powoduje wzrostu oporów na obwodzie, a wskutek znacznego wzrostu ciśnienia zwiększa się przepływ krwi, zwłaszcza przez naczynia mięśni szkieletowych, serca i mózgu.

Receptor a	Narząd	Receptor p
■ł f	k Mięśnie \\Vgładkie
—		7\
—	Metabolizm	7\

*

Następstwa pobudzenia receptorów adrenergicznych

skurcz

rozkurcz

przyspie

szenie,

wzmożenie

działania

bez zmian

Ryc. 12.7.

303