0000006

Powstaje wówczas mechaniczne zablokowanie zgięcia w stawie kolanowym na zasadzie przedstawionej na ryc. 4. W razie braku funkcji mięśnia czworogłowego uda oraz mięśnia trójgłowego łydki zachowany mięsień pośladkowy wielki jest zdolny zablokować staw kolanowy w wyproście pod warunkiem anatomicznego lub mechanicznego zablokowania stawu skokowego w ustawieniu końskim stopy ok. 10° (p. ryc. 4).

Zachowanie równowagi

W postawie normalnej środek ciężkości ciała znajduje się w miednicy mniejszej, w linii środkowej ciała, ok. 2 cm poniżej połączenia krzyżowo--lędźwiowego i ok. 4,5 cm ponad linią łączącą środki obu głów kości udowych.

Równowaga ciała jest zachowana wówczas, gdy środek ciężkości znajduje się nad płaszczyzną podparcia, określoną liniami łączącymi skrajne punkty zetknięcia obu stóp z podłożem. Ma ona kształt czworoboku (ryc.

Ryc. 5. Położenie środka ciężkości ciała w płaszczyźnie czołowej; a — rzutowanie środka ciężkości na czworobok podstawy.

Ryc. 6. Równowaga ciała w podparciu jednonożnym: G — linia działania środka ciężkości, a — rzutowanie środka ciężkości na zmniejszony czworobok podstawy.

5) . Punkt ciężkości, znajdujący się nad środkiem lej płaszczyzny, ma więc dość znaczny zakres ruchomości bez zagrożenia utraty równowagi.

Pamiętać jednak należy, że kończyny dolne są układem wieloczłonowym i w związku z tym linia obciążania musi mieścić się nie tylko w obszarze pola podstawy, lecz także w płaszczyznach podparcia wszystkich stawów (biodrowego, kolanowego i skokowego). Dlatego też istotne znaczenie ma tu czynne i bierne blokowanie tych stawów. Bierne zablokowanie może zapewnić środkowi ciężkości tylko jedną płaszczyznę podparcia, natomiast czynne zablokowanie stawu stwarza więcej możliwości. Poszerzenie pola podstawy możliwe jest przez odpowiednie rozstawienie stóp oraz przez użycie dodatkowej podpory, np. laski czy kul. Korzystamy z tego w celu wsparcia lub zastąpienia kontroli czynnej.

Usunięcie jednej z podpór naturalnych środka ciężkości ciała na skutek amputacji kończyny albo uniesienia jej od podłoża zawęża znacznie czworobok podstawy, stwarzając zagrożenie postawy pionowej. Linia działania środka ciężkości ciała, przebiegająca w pewnej odległości od stawu biodrowego kończyny podpórczej, wywołuje moment obrotowy w tym stawie. Miednica, wykonując ruch przywodzenia w stosunku do podpierającej ją kończyny, obniża się po stronie nie podpartej. Działaniu siły ciężkości przeciwstawiają się mięśnie odwodziciele uda, zabezpieczając poziome ustawienie miednicy w płaszczyźnie czołowej. W zwąz-ku ze zmniejszeniem czworoboku podstawy konieczne staje się także przesunięcie środka ciężkości ciała w kierunku stopy podpierającej (ryc

6) . Odbywa się to przez czynnie kontrolowane zwiększenie koślawości w stawie skokowym i kolanowym. Kontrolę tego ustawienia sprawują mięśnie supinatory stopy, przyśrodkowa grupa mięśni kulszowo-golenio-wych oraz przywodziciele uda. Ze zjawiskiem czynnej kontroli równowagi w płaszczyźnie czołowej spotykamy się codziennie, podczas normalnego chodu.

Chód po płaszczyźnie poziomej

Normalny chód po płaszczyźnie poziomej stanowi serię rytmicznie następujących po sobie ruchów tułowia i kończyn, których wynikiem jest przesuwanie środka ciężkości ku przodowi. Odbywa się ono po torze falistym, będącym wypadkową przesunięć środka ciężkości w różnych kierunkach. Przesunięcia te wynikają z naprzemiennego podparcia masy ciała na jednej kończynie, podczas gdy druga wykonuje ruch wahadłowy ku przodowi. Środek ciężkości ciała, znajdujący się ponad linią łączącą środki obu stawów biodrowych, ulega Unijnym przesunięciom w górę i w dół oraz na boki na skutek naprzemiennego podparcia na jednej z kończyn, ruchów skrętnych miednicy w płaszczyźnie poziomej oraz obniżania miednicy po stronie nie podpartej. Tor przesuwania się środka

13