0000015

Posługując się szeptem z odległości 3—4 metrów poleca się dziecku, aby pokazywało w książeczce określone obrazki, np. konia, psa, przy czym badający stać musi tak, aby dziecko nie widziało jego ust.

Badanie audiometryczne możliwe jest do przeprowadzenia u dzieci powyżej 4 roku życia. Szczególne trudności napotykać może ocena słuchu u dzieci wykazujących objawy opóźnienia rozwoju. Brak reakcji na bodźce dźwiękowe może być bowiem zarówno wyrazem zaburzeń słuchu, jak i braku zainteresowania bodźcem dźwiękowym, co jest skutkiem zaburzonych zdolności poznawczych dziecka. W przypadkach takich dopiero dłuższa wnikliwa obserwacja pozwala na ustalenie charakteru zaburzeń.

Nerw przedsionkowy przewodzi pobudzenia powstające w błędniku. Receptorami tego nerwu są dendryty komórek dwubiegunowych zwoju przedsionkowego wnikające do komórek zmysłowych przewodów półkolistych błędnika. Właściwy nerw przedsionkowy stanowią włókna aksonalne komórek dwubiegunowych. Przewodzi on bodźce z błędnika do jądra znajdującego się w moście (na dnie komory czwartej), skąd zostają one szeroko rozprzestrzenione w pniu mózgu, a także biegną do móżdżku.

Układ błędnikowy odgrywa ważną rolę w zachowaniu prawidłowego napięcia mięśniowego i postawy. Wrodzone lub wcześnie nabyte zaburzenia w czynności układu błędnikowego odbijają się w istotny sposób na rozwoju pionizacji. Zaburzenia powstałe w późniejszym okresie manifestują się również zaburzeniami funkcji ruchowych, którym towarzyszą subiektywnie odczuwalne trudności w utrzymaniu równowagi (zawroty głowy), oczopląs i wymioty.

Nerw językowo-gardłowy (IX) i nerw błędny (X)

Ze względu na bardzo bliskie sąsiedztwo pni nerwów i łączność jąder w rdzeniu przedłużonym zmiany chorobowe wywołane uszkodzeniem nerwu językowo-gardłowego i błędnego rozpatrywane i badane są łącznie.

Nerw językowo-gardłowy jest nerwem mieszanym, zawierającym włókna ruchowe, czuciowe i przywspółczulne. Unerwia on włóknami czuciowymi tylną część języka, błonę śluzową gardła, a włóknami mchowymi mięsień rylcowo-gardłowy. Włókna przywspółczulne stanowią wydzielnicze włókna dla ślinianki przyusznej oraz gruczołów wargowych.

Nerw błędny jest również mieszany, zawierając włókna przywspółczulne (unerwiające mięśnie gładkie dolnej części gardła, tchawicy. oskrzeli, przełyku, żołądka i jelit), wydzielnicze (dla gruczołów przewodu pokarmowego, wątroby, nerek, trzustki), trzewnoru-chowe dla serca i naczyń oraz włókna ruchowe unerwiające mięśnie gardła, podniebienia i więzadel głosowych.

Uszkodzenie tych nerwów manifestuje się jedno- lub obustronnym porażeniem podniebienia oraz mięśni gardła i krtani (zespół opuszkowy). W razie jednostronnego porażenia stwierdzamy zwisanie podniebienia miękkiego po stronie porażenia, zaś języczek i szew podniebienny pośrodkowy zbaczają w stronę zdrową. W obustronnym porażeniu podniebienie nie unosi się przy fonacji. Objawom tym towarzyszą zaburzenia połykania (dysphagia). Dziecko krztusi się przy jedzeniu, a podane płyny wydobywają się przez nos.

Nerw dodatkowy (XI)

Jest to nerw ruchowy unerwiający mięsień mostkowo-obojczykowo--sutkowy i górną część mięśnia czworobocznego. Uszkodzenie tego nerwu ujawnia się obniżeniem siły unoszenia barków, oddaleniem łopatki od linii pośrodkowej ciała i skręceniem jej na zewnątrz oraz lekkim zwrotem głowy w kierunku strony porażonej.

Ze względu na rzadkość izolowanego uszkodzenia nerwu XI do badania jego funkcji, zwłaszcza u niemowląt i młodszych dzieci, nie przywiązuje się dużej wagi.

Nerw podjęzyicowy (XII)

Jest nerwem ruchowym, jego jądro początkowe znajduje się na dnie komory czwartej, tuż koło linii pośrodkowej. Opuszczając czaszkę przez kanał nerwu podjęzykowego, nerw ten unerwia wszystkie mięśnie języka i mięsień brodkowo-gnykowy.

Uszkodzenie jądrowe i podjądrowe (obwodowe) nerwu podjęzykowego powoduje jednostronny lub obustronny zanik mięśni języka z obecnością drgań włókienkowych. W uszkodzeniu nadjądrowym (ośrodkowym) język jest skurczony, ale bez objawów zaniku. Przy wysuwaniu ku przodowi język zbacza w kierunku przeciwnym do ogniska mózgowego.

33

3 — Wczesne rozpoznawanie