0000018 4

Witaminy

rozpuszczalne w wodzie i koenzymy

Pierwsze obserwacje nad rolą w odżywianiu człowieka pewnych substancji, występujących w pożywieniu w bardzo małych ilościach, a mających doniosłe znaczenie w prawidłowym przebiegu procesów metabolicznych, zostały dokonane ponad dwa wieki temu. Objawem braku takich substancji był np. szkorbut występujący u marynarzy pozostających przez długi okres na morzu i pozbawięnych świeżych owoców i warzyw. W 1897 r. Ejkman zajął się inną chorobą, zwaną beri-beri, która była bardzo popularna w Azji Wschodniej. Wykazał on, że na tę chorobę cierpią osobnicy odżywiający się wyłącznie' polerowanym ryżem. 15 lat później polski uczony K. Funk nadał, w następstwie tych i pokrewnych badań, związkom wyizolowanym z artykułów żywnościowych, których brak w organizmie powodował szereg niekorzystnych objawów, nazwę witamin. Miało to stanowić połączenie nazwy czynników koniecznych dla życia i związków zawierających grupę aminową, gdyż pierwszy wyizolowany i przebadany związek tego typu — tiamina był właśnie aminą.

Równocześnie Hopkins przeprowadził pierwsze doświadczenia żywieniowe na zwierzętach, w celu wykazania, że obok podstawowych materiałów energetycznych i budulcowych, jak: cukrowce, tłuszczowce i białka, organizm ludzki i zwierzęcy wymaga dodatkowych substancji o charakterze regulującym. Jak się okazało, substancje te nie są wytwarzane przez organizm zwierzęcy i muszą być mu dostarczone z pożywieniem. Nie są one materiałem energetycznym, gdyż działają w katalitycznych ilościach, a ich brak lub niedobór powoduje występowanie charakterystycznych schorzeń, określanych jako awitaminozy lub hipowitaminozy.

Witaminy są związkami o bardzo zróżnicowanej budowie, w związku z czym nie jest możliwa ich klasyfikacja chemiczna. Jedyny dotychczas stosowany podział tych związków opiera się na rozpuszczalności i zgodnie z tym podziałem wyróżnia się witaminy rozpuszczalne w wodzie (witaminy grupy B, P, C, inozytol i cholina) oraz rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E i K).

Witaminy rozpuszczalne w wodzie wraz z koenzymami odpowiadającymi im pod względem strukturalnym są omówione

119