0000026 2

154 Fizykoterapia

przegrzewa sit; mięśnie bez większego przegrzania tkanki tłuszczowej podskórnej.

Działanie biologiczne. Istota działania biologicznego (o charakterze leczniczym) pola elektromagnetycznego wielkiej częstotliwości polega na wytwarzaniu w tkankach organizmu głównie ciepła. Z tego też powodu zabiegi, w których na tkanki ustroju oddziałują elektryczne, magnetyczne i elektromagnetyczne pola wielkiej częstotliwości, noszą nazwę diatermii, czyli przegrzania głębokiego. Skutki działania pola elektromagnetycznego zależą od wielu czynników, przede wszystkim jednak od parametrów działającego pola i rodzaju napromieniowanej tkanki. Do najważniejszych skutków wytworzonego w taki sposób ciepła należy zaliczyć: 1) rozszerzenie naczyń krwionośnych; 2) zwiększenie przepływu krwi tętniczej; 3) przyspieszenie procesów wchłaniania tkankowego; 4) przyspieszenie komórkowej przemiany materii; 5) wzrost liczby leukocytów w tkankach przegrzewanych; 6) obniżenie pobudliwości nerwowo-mięśniowej; 7) działanie przeciwbólowe; 8) obniżenie napięcia mięśni. Przyjmuje się też, że działanie biologiczne krótkich fal WCZ polega na zmniejszeniu przewodnictwa nerwowego, obniżeniu wartości reobazy i skróceniu chronaksji mięśni szkieletowych.

9.6. Pole magnetyczne

Pola magnetyczne, tak jak elektromagnetyczne, występują na całej kuli ziemskiej. Źródłem ziemskiego pola magnetycznego są powstające wewnątrz ziemi prądy elektryczne. Siła ziemskiego pola magnetycznego, wynosząca 0,5 gaussa, jest bardzo mała w porównaniu z siłą wytwarzaną przez wiele urządzeń, w tym codziennego użytku. Słabe pole magnetyczne ma siłę do 100 gaussów, natomiast silne powyżej 1000.

W ostatnich 20 latach zwiększyło się zainteresowanie terapeutycznymi zastosowaniami pól magnetycznych. Rozpoczęto stosowanie zmiennego pola magnetycznego o częstotliwości 0-50 Hz i sile indukcji magnetycznej znacznie przekraczającej indukcję pola ziemskiego. Tej formie leczenia nadano nazwę magne-toterapii. Rozpoczęto również stosowanie w celach leczniczych zmiennego pola magnetycznego o znacznie większej częstotliwości, tj. 2000-3000 IIz i sile indukcji magnetycznej bardzo zbliżonej do indukcji pola ziemskiego. W polskiej medycynie przyjęto, za A. Sieroniem, określenie tej formy leczenia jako magne-tostymulacji.

Działanie biologiczne. W zmiennym polu magnetycznym zachodzi oscylacja struktur zgodnie ze zmianą pola. Impulsowe pole magnetyczne zmienia stan energetyczny tkanek, powodując przepływ prądów w zamkniętych obwodach, które nazwano wirowymi. Działanie przepływu tych bardzo słabych prądów przypisuje się tzw. siłom Lorentza, które powodują m.in. zwiększenie przepuszczalności błon półprzepuszczalnych, przez co mają wpływ na elektroosmotyczne procesy fizjologiczne.

Do udokumentowanych efektów biologicznych magnetoterapii zalicza się: działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne, pobudzenie oddychania tkankowego i wychwytu tlenu przez tkanki, mobilizację mikrokrążenia, stymulację krążenia obwodowego, działanie przeciwobrzękowe, przyspieszenie procesów regeneracji tkanek miękkich oraz zrostu kostnego, wpływ na wolne rodniki tlenowe, wpływ na szybkość przepływu bodźców eferentnych i aferentnych poprzez oddziaływanie na synapsy nerwowe, działanie immunostymulacyjne.

Działanie biologiczne magnetostymulacji jest wiązane z działaniem sił Lorentza, co z kolei ma wpływ na: wnikanie Ca^2ł do komórek, przekaźnictwo międzykomórkowe, aktywność zależnej od ATP-azy pompy sodowo-potasowej błon komórkowych, stymulację syntezy cAMP, zwiększenie absorpcji białek, stymulację tworzenia prostaglandyn E oraz zwiększenie zawartości DNA.

Ogólne zasady BHP

Wykonywanie zabiegów polem WCZ. W badaniach klinicznych osób przebywających w zasięgu oddziaływania pól elektromagnetycznych wykazano przede wszystkim ich szkodliwy wpływ na układ nerwowy, krwiotwórczy, hormonalny oraz na narząd wzroku. Dlatego zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu urządzeń wytwarzających pola elektromagnetyczne w zakresie 0.1 -300 MHz określa rozporządzenie Ministra Pracy, Płacy i Spraw Socjalnych oraz Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 19.02.1977 r. (DzU 1977 nr 8, poz. 33). Przede wszystkim powinny być w otoczeniu aparatu wytyczone strefy ochronne z określeniem czasu przebywania w nich. Stanowiska pracy wymagają specjalnej organizacji (np. odległości od instalacji wod.-kan.; drewniane kozetki i krzesła); personel powinien odbywać szkolenie co 3 lata i być poddawany badaniom lekarskim wstępnym, okresowym i końcowym. W stosunku do osób obsługujących diatermie mikrofalowe obowiązuje Rozporządzenie Rady Ministrów,