0000036

(f, )

?

i

e

Ryc. 44. Ortezy zapobiegające opadaniu stopy porażennej (przykłady): a — orteza szy-nowo-opaskowa z zablokowaniem ruchu zgięcia podeszwowego stopy, b — orteza ze splężyną umieszczoną pod podeszwą, wspomagająca grzbietowe zginanie stopy, c — szyna spiralna z sandałem, d — szyna spiralna ze strzemieniem przymocowanym do buta, e — szyna spiralna z pleksiduru umożliwiająca zastosowanie normalnego obuwia, f — szyna Engena wykonana z polipropylenu, g — szyna zapiętkowa, h — orteza szynowo-opaskowa ze sprężyną boczną, wspomagającą zginanie grzbietowe stopy.

nych. Rozpatrzmy to na przykładzie różnych kombinacji porażeń mięśni stopy.

a. Upośledzenie funkcji mięśni prostowników stopy przy dobrej sile mięśni zginaczy nie zaburza stabilizacji kończyny, lecz powoduje utrudniające chód opadanie stopy. Ten rodzaj dysfunkcji wymaga dynamicznej substytucji czynnego zginania grzbietowego stopy. Uzyskujemy ją przez zastosowanie taśmy elastycznej, zamocowanej na opasce golenio-wej, łusek polipropylenowych podtrzymujących stopę lub jednego z rodzajów aparatów zapobiegających opadaniu stopy (ryc. 44). Blok zgięcia podeszwowego nie jest tu na ogół zalecany ze względu na niepotrzebne utrudnienie płynnego przejścia z pięty na całą powierzchnię stopy w pierwszej połowie fazy podparcia. Wyłącza on również niepotrze-

bnie sprawny m. trójgłowy łydki z jego funkcji czynnej kontroli stawu skokowego oraz funkcji propulsyjnej.

Przy zaburzeniu stabilizacji stopy w płaszczyźnie czołowej (nadmierna supinacja na skutek zaburzenia równowagi mięśniowej) stosujemy aparat szynowo-opaskowy z wolnym stawem skokowym i sprężyną unoszącą stopę lub inny z wymienionych rodzajów zaopatrzenia, poszerzając nieco obcas noszonego obuwia ku stronie bocznej. Należy jednak pamiętać, że konstrukcje te działają skutecznie jedynie tam, gdzie możliwa jest całkowita korekcja bierna.

b.    Upośledzenie funkcji prostowników stopy przy osłabieniu lub braku funkcji mięśni zginaczy powoduje zaburzenie chodu zarówno w fazie podparcia, jak i w fazie przeniesienia kończyny do przodu. Stosujemy tu krótki aparat szynowo-opaskowy, połączony z butem. Blokując zgięcie grzbietowe stopy w stawie skokowym, ustawiamy ją w pozycji pośredniej lub w ustawieniu końskim 5° ze względu na konieczność ochrony osłabionego m. trójgłowego łydki przed rozciąganiem oraz w celu mechanicznego wspomożenia stabilizacji stawu kolanowego. Stopień blokady zgięcia grzbietowego stopy uzależniony jest od siły m. czworo-głowego uda oraz pośladkowego wielkiego, współdziałających czynnie w stabilizacji kończyny. Zgięcie podeszwowe pozostawiamy w aparacie wolne i limitujemy je za pomocą sprężyny, przeciwdziałającej opadaniu stopy i ułatwiającej fazę przeniesienia kończyny podczas chodu.

Przy blokowaniu zgięcia grzbietowego stopy powstają dość znaczne siły dynamiczne działające na połączenie strzemienia z butem. Dlatego też w tych przypadkach stosujemy strzemię rozwidlone. Strzemię rozwidlone przenosi działanie tych sił na staw śródstopno-paliczkowy.

Skuteczne mechaniczne zablokowanie zgięcia grzbietowego stopy — obok bezpośrednich efektów korzystnych funkcjonalnie — może stopniowo przyczyniać się do rozciągania zginaczy oraz torebki stawu kolanowego, pełniących w porażonej kończynie rolę biernego zabezpieczenia dopuszczalnego stopnia przeprostu kolana. Dlatego też ten rodzaj wspomagania stabilizacji kończyny nie może być stosowany bezkrytycznie. Pacjent powinien znajdować się pod okresową korftrolą, a w razie stwierdzenia tendencji do nadmiernego przeprostu, szczególnie u dzieci, stosuje się aparat na całą kończynę dolną, stwarzający warunki biernej kontroli przeprostu kolana.    _k

c.    Nieduże osłabienie m. trójgłowego łydki przy dobrej sile mięśni prostowników stopy wpływa niekorzystnie na stabilizację całej kończyny, przy nie zaburzonej właściwie fazie przeniesienia kończyny podczas chodu. Przeważnie stosujemy tu obuwie z wyższą cholewką i usztywnionym językiem, a głównie obcasem wysuniętym ku tyłowi. Zwiększenie odległości międy przebiegiem linii obciążania kończyny a krawędzią obcasa, dotykającego podłoża na początku fazy podparcia, stwarza korzystniejszy moment biernej siły zginającej stopę podeszwowo.

73