0000038

żym stopniu poprawić chód przez stworzenie kompensacyjnego przykurczu w stawach kolanowych, zablokowanie ich w tej pozycji oraz odpowiednie zwiększenie zakresu zgięcia grzbietowego w stawach skokowych. Rozwiązanie to stwarza duże przeciążenia dla aparatu i znacznie skraca jego czas użytkowania.

W przypadku niedomogi wyprostu tułowia, szczególnie u dzieci, dobre wyniki osiąga się stosując szyny biodrowe oraz szerokie taśmy elastyczne (gumowe) wspomagające wyprost. Ten typ zaopatrzenia został wypróbowany w Klinice Rehabilitacyjnej AM w Poznaniu. Modyfikacją tego zabezpieczenia, wprowadzoną przez Dębińską, jest ograniczenie zgięcia w stawach biodrowych do 15°, co znacznie poprawia stabilizację i nie przeszkadza specjalnie w siadaniu.

Stosowanie szyn i koszy 'biodrowych z zamkiem stawu biodrowego nie jest godne polecenia, bowiem przy niedużej poprawie stabilizacji znacznie utrudnia chód, uniemożliwiając praktycznie dokonanie wykroku.

Głównym celem zastosowania szyn biodrowych jest stabilizacja biodra w płaszczyźnie czołowej, limitowanie nadmiernego odwodzenia lub przywodzenia (nie utrwalonego) oraz kontrola rotacyjnego ustawienia kończyny w stawie biodrowym.

Zadania ortotyki w zaburzeniach funkcji po uszkodzeniu rdzenia kręgowego

W zaopatrzeniu ortotycznym osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego (wady rozwojowe, następstwa urazów) spotykamy się z licznymi problemami komplikującymi to zadanie.

Jakkolwiek ubytki ruchowe w porażeniach po poHomyelitis oraz towarzyszące urazom kręgosłupa w odcinku lędźwiowym mają pewne cechy wspólne, to w jednakowo rozległych porażeniach większe trudności w poruszaniu się mają pacjenci po urazach kręgosłupa. Wirus poliomye-litis niszczy jedynie komórki ruchowe przednich rogów rdzenia, podczas gdy uraz powoduje często zniszczenie korzeni przednich i tylnych wchodzących w skład ogona końskiego lub — w przypadku złamań powyżej Li — zniszczenie rdzenia na całym przekroju. W związku z uszkodzeniem również dróg czuciowych pacjent nie zdaje sobie sprawy z położenia porażonych kończyn i nie potrafi wykorzystać zastępczości ruchowej dla utrzymania zachwianej postawy. Brak bodźców czuciowych płynących od podłoża może tu być kompensowany częściowo przez bodźce proprioceptywne pochodzące od napiętych więzadeł i mięśni powyżej poziomu zaburzeń czucia, a także przez kontrolę wzrokową i ośrodek równowagi.

Zaburzenia czucia zagrażają też stale możliwością powstania odleżyn, bowiem pacjent nie odczuwa zwiększonego ucisku i nie może zapobiec długotrwałemu jego działaniu. Dlatego ważnym zadaniem ortotyka jest bardzo dokładne dopasowanie aparatów i obuwia, natomiast personelu medycznego — nauczenie pacjenta prawidłowego zakładania aparatów, a szczególnie pouczenie o konieczności unikania sfałdowań odzieży w miejscu przebiegu szyn. Konieczne jest też przestrzeganie zasad higieny skóry, będące najistotniejszą formą profilaktyki odleżyn przy zachowaniu pozostałych warunków. Pola zaczerwienienia skóry, spostrzegane po zdjęciu aparatu, są często spóźnionym sygnałem tworzącego się owrzodzenia troficznego. Bezwzględną koniecznością jest wówczas odstawienie aparatu i zajęcie się leczeniem. Najczęstszym miejscem tworzenia się odleżyn są: palce stóp, pięty, kostki, rzepka, krętarze oraz guz kulszowy.

Drugim poważnym problemem, szczególnie w razie wyższej lokalizacji uszkodzeń rdzenia (w odcinku piersiowym, szyjnym), jest spastyczność. W przypadku jej znacznego nasilania bezcelowe jest stosowanie aparatów do chodzenia- Jeśli uniesienie wyprostowanej w sławie kolanowym kończyny (nawet z pomocą) pozwala na osiągnięcie kąta zgięcia w stawie biodrowym 60° (przyjmując pełny jej wyprost za 0°) i nie wywołuje nasilenia skurczu, wówczas można przystąpić do aparatowania. Jeśli zachowawcze metody leczenia zawodzą, uciekamy się do operacyjnych metod leczenia, zmierzających do'zmniejszenia skurczu oraz przykurczów pojedynczych mięśni.

Trzecim z kolei problemem u chorych z paraplegią są przykurcze, a ich profilaktyka jest jednym z głównych zadań leczniczego usprawniania i pielęgnacji pacjenta. Dopóki chory nie będzie mógł wyprostować stawów biodrowych, dopóty nie będzie mógł utrzymać równowagi w pozycji stojącej. Niepełny wyprost w stawach biodrowych u pacjenta z uszkodzeniem lędźwiowego odcinka rdzenia zmusza go do korzystania z kul, podpierających pochylony ku przodowi tułów. Unosząc kule od podłoża, traci on podparcie i pogarsza postawę, pochylając tułów bardziej ku przodowi. Podobnie przykurcz zgięciowy kolana i końskie ustawienie stopy stanowią przeszkodę w osiągnięciu zrównoważonej postawy; większą korzyść odniesie pacjent z zapobiegania ich powstawaniu niż z ich likwidowania, odsuwającego termin rozpoczęcia chodzenia.

Przebyty niedawno uraz, sytuacja rodzinna, zawodowa, finansowa powstała w wyniku wypadku bywają przyczyną niepełnej motywacji czynnego współuczestniczenia w procesie rehabilitacji lutt zupełnego braku tej motywacji. W tym ostatnim przypadku warunkiem skutećznego działania jest psychiczne przygotowanie pacjenta do tego etapu usprawnienia. Na ogół jeśli pacjent usiłuje chodzić w aparatach mimo przeszkód i trudności, stanowi to rękojmię, że będzie próbował również chodzić po zwolnieniu do domu.

Niedowłady lub porażenia stóp z upośledzeniem czucia w obrębie stóp i goleni wymagają na ogół zaopatrzenia w aparaty obejmujące goleń, posiadające zablokowane zgięcia grzbietowe stóp w ustawieniu końskim

77